KRS chce, by Trybunał Konstytucyjny potwierdził konstytucyjność jej statusu

Kwestionuje się konstytucyjność przepisów ustawy o KRS i jednocześnie pomija drogę sprawdzenia tej konstytucyjności, która jest przewidziana w polskim prawie, poprzez zaskarżenie wskazanych przepisów do Trybunału Konstytucyjnego. W tym czasie zadaje się też pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE – tak decyzję o skierowaniu wniosku do TK uzasadnia Leszek Mazur, przewodniczący KRS. Rada zwróciła się też do TK o stwierdzenie niezgodności z konstytucją przepisów, które pozwalają kandydatom na sędziów odwoływać się od uchwał KRS z wnioskami o powołanie sędziów. KRS postanowiła też zaskarżyć do TK przepis procedury cywilnej, na podstawie którego Naczelny Sąd Administracyjny postanowił o wstrzymaniu wykonania uchwał Rady z wnioskami o powołanie sędziów Sądu Najwyższego. Według KRS „przy pomocy tej normy NSA może władczo oddziaływać na procedurę powoływania sędziów, co stoi w sprzeczności z konstytucyjnymi przepisami dotyczącymi tego zagadnienia".

Czytaj także: Nowa KRS chce wsparcia ze strony TK

Skarżona norma powoduje, że prezydent RP nie może albo ma znacznie utrudnione wykonywanie swojej konstytucyjnej prerogatywy w zakresie powoływania sędziów, a decyzje w tym zakresie stają się zależne od organu władzy sądowniczej – napisano we wniosku. Zdaniem KRS jest to sprzeczne z konstytucyjnymi przepisami o powoływaniu sędziów oraz z zasadą podziału i równowagi władzy.

Do przygotowania wniosku Rada powołała specjalny zespół. Ten właśnie sformułował zarzuty. Było to trudne, ponieważ we wniosku sędziowie z KRS sami musieliby przyznać, że zmieniona przez PiS ustawa o Krajowej Radzie może być częściowo niezgodna z konstytucją. TK bada bowiem wyłącznie te przepisy, które mogą być z ustawą zasadniczą niezgodne – i jeśli nikt nie złoży na daną ustawę skargi, TK nie może sam orzekać o jej zgodności z konstytucją. W skład zespołu weszli: Jarosław Dudzicz, Dagmara Pawełczyk-Woicka, Paweł Styrna, Ewa Łapińska oraz Rafał Puchalski.

Nowa Krajowa Rada Sądownictwa działa od kwietnia 2018 r. Sędziów do niej wskazali nie inni sędziowie, ale politycy, głosami PiS i Kukiz'15. Opozycja nie wzięła udziału w wyborach.

Zgodnie z nowelizacją ustawy o KRS, która weszła w życie w połowie stycznia, wprowadzony został wybór 15 jej członków sędziów na wspólną czteroletnią kadencję przez Sejm – dotychczas wybierały ich środowiska sędziowskie.

Podmiotami uprawnionymi do zgłoszenia propozycji kandydatów do KRS były grupy 25 sędziów oraz grupy co najmniej 2 tysięcy obywateli. W drugiej połowie lutego Centrum Informacyjne Sejmu podało listę 18 propozycji kandydatów do KRS. Po upublicznieniu wszystkich nazwisk z listy marszałek Sejmu zwrócił się do klubów parlamentarnych o wskazanie wybranych kandydatów spośród 18 zgłoszeń. PiS wskazał Drajewicza, Dudzicza, Kurcyusz-Furmanik, Łąpińską, Mazura, Nawackiego, Pawełczyk-Woicką, Puchalskiego i Styrnę. Kukiz'15 – Furmankiewicza, Jaskulskiego, Kołodziej-Michałowicz, Łupinę, Kondka i Miterę.

Spośród wybranych 15 sędziów 13 to sędziowie sądów rejonowych, jeden Sądu Okręgowego w Częstochowie (Mazur) i jeden Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach (Kurcyusz-Furmanik).

Sejm wybiera sędziów członków KRS co do zasady większością trzech piątych głosów, głosując na ustaloną przez sejmową komisję listę 15 kandydatów. W razie niemożności wyboru większością trzech piątych głosowano by na tę samą listę, ale o wyborze decydowałaby bezwzględna większość głosów.

W październiku 2018 r. w związku z zastrzeżeniami dotyczącymi wyboru sędziów członków członkostwo nowej polskiej Krajowej Rady Sądownictwa w Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa zostało zawieszone. Sto głosów było za, sześć przeciw, dziewięć wstrzymujących się.

ENCJ proponowała zawieszenie członkostwa KRS z powodu niespełniania wymogów niezależności od władzy wykonawczej i ustawodawczej. Decyzja została ogłoszona w Bukareszcie. ENCJ wciąż monitoruje sytuację.