Podczas prezentacji raportu Maria Ejchart-Dubois, prawniczka koordynująca działania KOS, stwierdziła wprost: – Obserwujemy, że państwo, niekiedy nadużywając swoich uprawnień, przejmuje kontrolę nad wymiarem sprawiedliwości. Zmiany prawa, naciski i szykany wobec sędziów i prokuratorów to ostatnie elementy „ciągu technologicznego", który ma doprowadzić do zachwiania trójpodziału władz. „W konsekwencji sędziowie stali się ofiarami nacisków ze strony polityków" – czytamy w raporcie KOS.
Jakich nacisków? Raport wymienia: tzw. miękkie represje (wypowiedzi polityków w mediach, kampanię przeciw sędziom i kontrole skarbowe); naciski związane z działalnością pozaorzeczniczą sędziów; działania dotyczące organizacji pracy w sądzie (nowo powołani prezesi sądów mają kompetencje, żeby przenosić sędziów do innych wydziałów, zarzucać ich nowymi sprawami i setkami tomów akt); działania dotyczące orzekania przez sędziów, uderzające w istotę bycia sędzią, czyli niezawisłe orzekanie (wszczynanie postępowania dyscyplinarnego wobec sędziego, który uniewinnił Joannę Jaśkowiak, szykany wobec sędziów, którzy zadają pytania prejudycjalne do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, postępowania karne wytaczane wokół spraw, które prowadzą sędziowie). W raporcie wymienia się szykany wobec 20 sędziów. Należą do nich: Marta Kożuchowska-Warywoda, Ewa Maciejewska, Igor Tuleya, Dominik Czeszkiewicz, Sławomir Jęksa, Agnieszka Pilarczyk, Waldemar Żurek, Monika Frąckowiak, Olimpia Barańska-Małuszek, Arkadiusz Krupa, Włodzimierz Brazewicz, Bartłomiej Przymusiński, Dariusz Mazur, Monika Smaga-Leśniewska, Anna Romańska, Alicja Fronczyk, Weronika Klawonn, Kamil Jarocki oraz Wojciech Łączewski. Konkrety?
Z konsekwencjami zadania pytania prejudycjalnego spotkali się: sędzia SO w Łodzi Ewa Maciejewska i sędzia SO w Warszawie Igor Tuleya. W reakcji na ich działanie zastępca rzecznika dyscyplinarnego Przemysław Radzik wezwał ich do złożenia oświadczeń dotyczących możliwego „ekscesu orzeczniczego".
Ofiarą nacisków polegających na wszczęciu postępowania dyscyplinarnego za wydany wyrok jest sędzia SR w Suwałkach Dominik Czeszkiewicz, który orzekał w sprawie działaczy KOD oskarżonych o zakłócanie uroczystości otwarcia wystawy, w której uczestniczyli m.in. Mariusz Błaszczak oraz Anna Maria Anders. Sędzia Czeszkiewicz uniewinnił działaczy KOD, następnie zastępca rzecznika dyscyplinarnego przy SO w Suwałkach sędzia SO Maciej Romotowski postawił sędziemu dwa zarzuty (opieszałości w wyznaczeniu daty przesłuchania małoletniego świadka i niepodnoszenia przez niego kwalifikacji zawodowych). Inny przykład: sędzia SR Kraków-Śródmieście Agnieszka Pilarczyk prowadziła sprawę przyczynienia się lekarzy do śmierci ojca Zbigniewa Ziobry. W trakcie procesu prokuratura wszczęła postępowanie w sprawie niedopełnienia przez sędzię obowiązków służbowych polegającego na zaakceptowaniu zawyżonego kosztorysu opinii biegłych.
Prezes SO w Krakowie obciążyła sędziego Waldemara Żurka wieloma tomami akt spraw, w których od dawna sąd nie podejmował żadnych czynności. Po stwierdzeniu przewlekłości postępowania przez sąd odpowiedzialność spadnie na sędziego Żurka i wydział, w którym orzeka.
Powszechną praktyką rzeczników dyscyplinarnych jest sprawdzanie efektywności pracy wybranych sędziów. W tym celu rzecznicy dyscyplinarni weryfikują ostatnie lata pracy określonego sędziego, przeglądają akta prowadzonych przez niego spraw bez sprecyzowanego wcześniej jakiegokolwiek zarzutu wobec niego. W wyniku takich działań zastępca rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych Przemysław Radzik wydał ostatnio postanowienie o wszczęciu postępowania oraz przedstawieniu zarzutów sędzi Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda Monice Frąckowiak oraz sędzi Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim Olimpii Barańskiej-Małuszek. Sędzi Frąckowiak zarzucił popełnienie łącznie 172 deliktów dyscyplinarnych, a sędzi Barańskiej-Małuszek – popełnienie dziesięciu przewinień dyscyplinarnych. Naciski polegają również na celowej restrukturyzacji sądu, np. w postaci likwidacji wydziału, w celu pozbycia się sędziego – przewodniczącego wydziału. I tak, wydziałem, którego likwidację się planuje, jest jeden z wydziałów gospodarczych w SR Poznań-Stare Miasto. Jego przewodniczącym jest sędzia Bartłomiej Przymusiński, który był już wzywany na przesłuchanie przez rzecznika dyscyplinarnego w sprawie udziału w symulacji rozprawy sądowej podczas Festiwalu Pol'and'Rock. Podobna sytuacja może spotkać również sędziego SO w Krakowie Dariusza Mazura, który jest tam przewodniczącym Wydziału Karnego.
Przeniesienie do innego wydziału sądu wbrew woli sędziego to rodzaj szykany zastosowany wobec sędziego Waldemara Żurka. Decyzją prezesa SO w Krakowie Dagmary Pawełczyk-Woickiej sędzia został przeniesiony z II Wydziału Cywilnego Odwoławczego do I Wydziału Cywilnego (pierwszej instancji) bez wymaganej przepisami konsultacji z kolegium sądu. Zdaniem sędziego Żurka to degradacja, ponieważ wydział odwoławczy rozpatruje sprawy w drugiej instancji, a I Wydział Cywilny sprawy w pierwszej instancji.
Na listach szykanowanych są też prokuratorzy. Postępowania wyjaśniające (zakończone bez dalszych konsekwencji) dotyczyły zarówno publikacji medialnych, wypowiedzi w mediach, uczestniczenia prokuratorów w działaniach edukacyjnych, jak i udziału w zebraniach organów prokuratury. Przykłady? Jacek Bilewicz, Jarosław Onyszczuk – w związku z publikacją w dzienniku „Rzeczpospolita"; Dariusz Korneluk, Bogdan Olewiński – w związku z wypowiedzią w programie TVN 24 „Czarno na białym"; Mariusz Krasoń – w związku z wypowiedzią w „Gazecie Wyborczej" po wiecu w Krakowie; Krzysztof Parchimowicz, prezes zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia, wobec którego prowadzonych jest kilka postępowań wyjaśniających. Ten ostatni, z racji pełnionej funkcji prezesa LSO najczęściej wypowiadający się w mediach i komentujący zmiany w wymiarze sprawiedliwości, niemal po każdej wypowiedzi otrzymuje od rzecznika dyscyplinarnego żądanie wyjaśnień. Do tej pory przedstawiono mu łącznie osiem zarzutów natury dyscyplinarnej w czterech postępowaniach.
U podstaw nacisków na prokuratorów, jak twierdzi KOS, leży wprowadzenie nowych regulacji kształtujących ustrój prokuratury, przyjętych ustawą z 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze.
Przepisy wprowadzające umożliwiły degradację prawie 1/3 prokuratorów (113) z dwóch najwyższych szczebli prokuratury. Przyjęto arbitralny tryb przewidujący, że to prokurator krajowy Bogdan Święczkowski dokona wyboru osób, które zostaną powołane na stanowiska prokuratorów Prokuratury Krajowej oraz prokuratur regionalnych. Decyzja o ich powołaniu zostanie, na jego wniosek, podjęta przez prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobrę. Osoby, które nie zostały objęte wnioskiem prokuratora krajowego, decyzją prokuratora generalnego zostały przeniesione na inne stanowiska służbowe w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury.
To wybiórczo implementowana, ukryta sankcja dyscyplinarna, bez możliwości ustosunkowania się zainteresowanego prokuratora i jakiegokolwiek trybu odwoławczego czy też możliwości złożenia zaskarżenia do niezależnego sądu. Przepisy nie określają przesłanek przenoszenia ani trybu podejmowania decyzji. Decyzje nie zawierają żadnego uzasadnienia.
Decyzje degradacyjne pozwoliły na zwolnienie z naruszeniem zasady równego traktowania ponad 100 stanowisk służbowych w jednostkach prokuratur dwóch najwyższych szczebli. Zdegradowani zostali zastępcy prokuratora generalnego oraz większość prokuratorów apelacyjnych, którzy nie osiągnęli wieku uprawniającego do przejścia na prokuratorską emeryturę. Do prokuratur okręgowych i rejonowych zostali przeniesieni także prokuratorzy pełniący istotne funkcje w przeszłości (np. szefa prokuratury apelacyjnej). Degradacja dotknęła prokuratorów zlikwidowanej prokuratury wojskowej, którzy brali udział w śledztwie w sprawie katastrofy lotniczej w Smoleńsku.
