Do słów polityków należy zazwyczaj podchodzić ostrożnie, ale akurat w przypadku ich zapewnień, że stawka nachodzących wyborów jest wysoka, trzeba zrobić wyjątek, bo zaiste – nie tylko o to, kto przejmie władzę w samorządach idzie w nich rzecz. Jakie mogą być konsekwencje porażki lub wygranej PiS w elekcji, która czeka nas już w najbliższą niedzielę?
Marsz PiS po pełnię władzy
Już wcześnie pisałem dla „Rzeczpospolitej", że w dzień po wyborach wszystkie duże partie ogłoszą swój triumf, bo każda z nich będzie robić dobrą minę do złej gry, wskazując, jaki to odniosła sukces i dlaczego należy ją właśnie uznać za zwycięzcę samorządowej batalii. Ale wnikliwi obserwatorzy oraz uczestnicy gry, czyli politycy, samorządowcy, analitycy, dziennikarze, będą jednak mogli z otrzymanych wyników wywnioskować, czy obóz władzy odniósł sukces, czy też po trzech latach rządzenia „zaliczył" pierwszą porażkę.
Jeśli bowiem PiS nie zdobędzie żadnego dużego miasta, a wynik rywalizacji na poziomie sejmików nie przyniesie jego oczywistego zwycięstwa, oznaczać to będzie, iż formacja Jarosława Kaczyńskiego jest do pokonania, a jej marsz po pełnię władzy został zatrzymany. To kluczowy moment politycznych bitew, z jakimi aż do wiosny 2020 roku będziemy mieli do czynienia co mniej więcej sześć miesięcy. Już w niedzielę może się okazać, że ugrupowanie, które przedstawia się jako dominator na polskiej scenie politycznej, i tak zresztą jest postrzegane przez konkurencję oraz większość Polaków, zostało zastopowane w walce o samorządy.
Nie ma rady? Jest!
Byłoby to destrukcyjne dla niego – nic bowiem tak nie buduje siły PiS, jak powszechna o niej opinia. Nawet przeciwnicy tej partii godzą się powoli z tym, że nie ma na nią rady i trzeba pogodzić się z jej wieloletnimi rządami. Gdyby okazało się, że w pierwszej od przejęcia władzy potyczce wyborczej ugrupowanie to albo przegrywa, albo wygrywa jedynie minimalnie, uskrzydliłoby to z całą pewnością opozycję. Zdekonstruowałoby to mit o wszechpotężnym Kaczyńskim i niezatapialnym krążowniku PiS. To zaś mogłoby prowadzić do poważnych zmian w nastrojach społecznych w obliczu kolejnych elekcji.
Obnażenie słabości PiS i pokazanie, że jest ono do „ogrania", byłoby niszczące dla tej formacji. Przypomnijmy, że tylko raz od 2015 roku zostało ono prześcignięte w sondażach opinii publicznej przez PO – stało się to po pamiętnej porażce brukselskiej w sprawie wyboru Donalda Tuska na drugą kadencję. Na nic zdały się kwiaty dla Beaty Szydło i zapewnienia o tym, że 1 znaczy więcej niż 27. Notowania PiS poleciały na łeb na szyję. Dlaczego? Właśnie dlatego, że zdekodowany został mit jego niezwyciężoności.
Podobny efekt może przynieść ewentualny słaby niedzielny wynik. Jeśli będzie on zdecydowanie niższy niż 37,5 proc., czyli taki, jaki ugrupowanie to uzyskało w 2015 roku, oznaczać to będzie, że pomimo ogromnych transferów socjalnych, które są dziełem tego rządu, tępej propagandy mediów państwowych i przejęcia wszelkich możliwych instytucji, PiS nie zdobywa nowego elektoratu i może zostać pokonane. Byłoby to destrukcyjne dla tej partii i budujące dla opozycji.
A co, jeśli jednak wynik partii rządzącej będzie wyraźnie lepszy niż Koalicji Obywatelskiej, o SLD czy PSL nie wspominając? Może to z kolei skutkować turbulencjami w opozycji. Wówczas pozycja Grzegorza Schetyny mogłaby zacząć być kontestowana; tak samo zresztą, jak „idea jednolitofrontowa". Jeśli bowiem po trzech latach bycia w głębokiej opozycji wobec fatalnych i niszczących Polskę rządów, przynajmniej w oczach liderów PO i .N, nie potrafi się skonstruować poważnej alternatywy, to pod znakiem zapytania staje sens dalszego trwania tego opozycyjnego układu. Zwłaszcza że za rogiem ukrywa się już Robert Biedroń, który pewnie z radością wykorzystałby fiasko idei wspólnej listy skupionej wokół PO.
Wszystkie sukcesy i cele Schetyny
Proces rozpadu, a przynajmniej poważnych ruchów tektonicznych w „antypisie", byłby z takiej sytuacji oczywistością. Przecież nie można by było udawać, że nic się nie stało i że w elekcjach do Parlamentu Europejskiego, a potem do Sejmu i Senatu, wszystko odmieni się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Schetyna przetrwał najtrudniejszy dla siebie czas – skonsolidował partię, uciszył wewnętrzną opozycję, przeczekał sukcesy KOD, wchłonął Nowoczesną oraz, co najważniejsze, zmniejszył dystans dzielący jeszcze dwa lata temu jego partię do partii Kaczyńskiego. Ale jego głównym celem nie jest panowanie w opozycji, ale odsunięcie PiS od władzy i przejęcie rządów. Z tego będzie egzaminowany, a nie z umiejętności radzenia sobie w rywalizacji z Petru, Lubnauer czy Kijowskim.
21 października będzie dniem sądu zarówno nad PiS, jak i nad KO. Pokaże albo to, że partia Kaczyńskiego jest do pokonania i że nie może się to dokonać inaczej niż za sprawą PO i jej przewodniczącego, albo to, że dotychczasowy model opozycyjności się nie sprawdza i PiS świetnie sobie z nim radzi. Tak czy inaczej – konsekwencje polityczne niedzielnego starcia wykraczają daleko poza sytuację w samorządach. Ich skutkiem może być albo początek końca dominacji formacji Kaczyńskiego w polskich życiu publicznym i zdekodowanie rzekomej jego omnipotencji, albo początek końca opozycji wobec rządów PiS w takiej formule, jaką znaliśmy od 2015 roku.
Dlatego właśnie obie strony sporu politycznego nie szczędzą sił i środków, by zapewnić sobie zwycięstwo. Ono zdecyduje o ich losie. Gdyby chodziło tylko o to, jaka będzie jakość rządzenia w samorządach, nie zaprzątaliby sobie aż tak bardzo głowy niedzielnymi wyborami.
Autor jest doktorem politologii na Uniwersytecie Śląskim