Takie wnioski można wyciągnąć z jednego z ostatnich wyroków Sądu Najwyższego. Dotyczył on rolniczki, która zgłosiła się do ubezpieczenia w KRUS w 1985 r., kiedy z mężem kupili 55 arów ziemi pod pasiekę. W 1994 r. wyjechała jednak do USA. W 2007 r. wystąpiła o przyznanie jej emerytury i świadczenie otrzymała.

W 2013 r. KRUS wstrzymał wypłatę emerytury, po tym jak z USA nadeszła informacja, że od 1998 r. jest ona ubezpieczona za oceanem jako pracownik. KRUS uznał wtedy, że od podjęcia pracy zarobkowej w USA nie spełnia warunków do uznania jej za rolnika w Polsce, i pozbawił ją stażu ubezpieczeniowego za ten okres. Okazało się wtedy, że ma za krótki staż do przyznania jej emerytury. Kasa wystąpiła o zwrot 30 tys. zł jako nieprzedawnionego świadczenia z ostatnich trzech lat.

Rolniczka odwołała się do sądu okręgowego, który podtrzymał decyzję KRUS. Sędziowie stwierdzili bowiem, że miała obowiązek poinformować Kasę o wyjeździe do USA, podjęciu tam zatrudnienia i objęciu amerykańskimi ubezpieczeniami społecznymi. Sąd apelacyjny stwierdził ponadto, że zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników posiadanie statusu rolnika uzależnione jest od zamieszkiwania na terytorium RP. Co prawda ten przepis obowiązuje dopiero od 2004 r., ale sąd zastosował go do oceny wcześniejszego stażu ubezpieczeniowego. Sąd ustalił też, że od wyjazdu do USA w 1994 r. rolniczka nie przyjeżdżała do Polski i nie zarządzała gospodarstwem rolnym. Nie można więc uznać jej za rolnika.

Sąd Najwyższy w wyroku z 13 grudnia 2016 r. uwzględnił skargę kasacyjną rolniczki. Sędziowie uznali bowiem, że przed 2004 r. przepisy nie uzależniały statusu rolnika od zamieszkania w Polsce. Mało tego, nie wymagały nawet osobistego prowadzenia gospodarstwa. Sędziowie przypomnieli też, że zgodnie z polskimi przepisami ubezpieczenie w USA nie wyklucza ubezpieczenia rolniczego w Polsce.

SN odesłał więc sprawę do ponownego rozpoznania i ustalenia, czy nie prowadziła ona tego gospodarstwa zdalnie, zza oceanu.

sygnatura akt: III UK 37/16