130 tys. zł za kamienicę w Krakowie przy ul. Krasickiego i 20 tys. zł za drewniany dom we wsi pod Brzeskiem, który był spadkiem po żonie Henryka Stachowskiego – na tyle wyceniono nieruchomości, które były żołnierz AK przekazał umową dożywocia Marianowi Banasiowi. To pięciokrotnie więcej niż wynosiła „skapitalizowana wartość dożywocia" 78-letniego wówczas Stachowskiego. Wyceniono ją bowiem w akcie notarialnym na zaledwie 30 tys. zł w przeliczeniu na pięć lat życia Stachowskiego – po 6 tys. zł rocznie, co daje 500 zł miesięcznie (roczną wartość dożywocia wyceniono bowiem na 4 proc. wartości rynkowej nieruchomości). Średnia pensja w tym czasie wynosiła ponad 2 tys. zł.

Hojny AK-owiec

Umowę dożywocia między Henrykiem Stachowskim a Marianem Banasiem (panowie od lat się przyjaźnili), wtedy pracownikiem Najwyższej Izby Kontroli, podpisano w kwietniu 2001 r. przed notariuszem.

Przewidywała, że Henryk Stachowski przenosi na rzecz Banasia nie tylko własność kamienicy przy ul. Krasickiego 24 w Krakowie (tej, w której miał po latach działać hotel na godziny prowadzony przez dzierżawców związanych z półświatkiem), ale i nieruchomość w okolicach Brzeska – czyli ponad 4,7 ara działki z drewnianym domkiem o powierzchni ok. 80 metrów. Był to spadek po zmarłej w 1990 r. żonie Stachowskiego (nie mieli dzieci).

W umowie zawarto standardowy zapis, jaki wynika z kodeksu cywilnego umów o dożywocie – w zamian Marian Banaś zobowiązuje się zapewnić starszemu panu prawo dożywocia – co polega na przyjęciu go jako domownika, dostarczeniu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału. A także zapewnienia odpowiedniej pomocy i pielęgnowaniu w chorobie. Ma także zorganizować mu i sfinansować pogrzeb. Stachowski mieszka w tym czasie w innej kamienicy, bardzo zniszczonej, także w Krakowie Podgórzu.

Z umowy dożywocia wynika, że w czasie kiedy doszło do jej zawarcia Marian Banaś „jest już w posiadaniu" obu nieruchomości (w księdze wieczystej wpisano, że Banaś został właścicielem kamienicy postanowieniem Sądu Rejonowego dla Krakowa Podgórza z 29 maja 2000 r.). Dziś już wiemy, że po ok. dziesięciu latach sprzedał wiejski dom, a w sierpniu tego roku, szykując się na fotel szefa NIK – również kamienicę w Krakowie. Jak ujawniła „Rzeczpospolita", kupiła ją spółka z Nowego Sącza za 4,5 mln zł (wcześniej – w 2006 r. spółka syna Banasia otrzymała ponad 60 tys. zł unijnych środków na wyposażenie obiektu).

Różnica między szacunkową wartością z 2001 r. a tą z 2019 r. może szokować. Na pewno wycena z dnia umowy dożywocia nie była wysoka nawet jak na tamte czasy. Zapłacił od wartości tych nieruchomości niewielki 2-proc. podatek – 3 tys. zł plus niespełna 900 zł taksy notarialnej.

Istotniejsze jest to, czy Marian Banaś wypełnił warunki umowy, jaką podpisał z Henrykiem Stachowskim, który żył o rok dłużej niż szacowano w umowie., m.in. czy darczyńca, „został przyjęty na domownika". Prezes NIK nie odpowiedział nam na te pytania.

Skarbówka prześwietla

Kontrola Centralnego Biura Antykorupcyjnego, która zakończyła się w ubiegłym tygodniu, jest ograniczona – Biuro może badać tylko oświadczenia majątkowe pięć lat wstecz – nie zbadało więc umowy z 2001 r. i nie odpowie na wiele pytań, które należy postawić wieloletniemu urzędnikowi państwowemu. To może zrobić wyłącznie prokuratura. Zawiadomienie, jakie złożyli w warszawskiej prokuraturze posłowie Platformy pod koniec września, dotyczyło jednak tylko omijania podatków – Banaś przyznał, że dzierżawił kamienicę przy Krasickiego poniżej cen rynkowych.

W piątek RMF podało, że skarbówka prowadzi kontrolę w tej sprawie.

„Mogę zapewnić, że te służby robią wszystko, co do nich należy – powiedział Jerzy Kwieciński, obecny minister finansów (w RMF FM). I dodał, że „osoby, szczególnie z naszego obozu politycznego, są bardziej szczegółowo prześwietlane niż zwykły Kowalski" – podkreślił.

– Krajowa Administracja Skarbowa działa w oparciu o dowody, informacje, które sama zdobywa, jak też takie, które są publicznie dostępne. Na bazie tych informacji analizuje bardzo wiele pojedynczych sytuacji, decydując o ewentualnych działaniach – powiedział nam rzecznik MF Paweł Jurek. I dodał, że nie może mówić o działaniach podejmowanych przez KAS w indywidualnej sprawie, bo to naruszałoby tajemnicę skarbową.

Zawiadomienie posłów w prokuraturze jest na etapie sprawdzającym. – Prokuratura powinna je wszcząć, ale i rozszerzyć. M.in. o niedopełnienie obowiązków przez szefa ABW Piotra Pogonowskiego, który nie odebrał Banasiowi certyfikatu bezpieczeństwa i dostępu do informacji niejawnych i nawet nie wszczął w tej sprawie kontroli. Bezczynność państwa jest porażająca – mówi nam wysokiej rangi funkcjonariusz.

Z sondażu IBRiS dla „Rzeczpospolitej" wynika, że ponad 50 proc. respondentów jest przekonanych, że Marian Banaś w obliczu serii zarzutów powinien natychmiast podać się do dymisji. 34,5 proc. stwierdziło, że może dalej pełnić swą funkcję, pod warunkiem że dokładnie i przekonująco wyjaśni, jak zgromadził swój majątek.