Adam Z., prezes zarządu jednej ze spółek deweloperskch, zwrócił się do Elżbiety P. z prośbą o pomoc w sprzedaży nieruchomości należącej do tej spółki. Elżbieta P. na co dzień nie zajmowała się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami, ale sprzedażą hurtową żywności, specjalizowała się w owocach morza. Miała za to rozległe kontakty w kraju oraz za granicą. Prezes tej spółki liczył więc na to, że dzięki jej koneksjom szybko pozbędzie się nieruchomości. Podpisał z nią umowę pośrednictwa na wyłączność. W sumie za swoje usługi otrzymała 96 tys. zł.
Kiedy Adam Z. został odwołany z funkcji prezesa, nowy zarząd zażądał zwrotu od niej tych pieniędzy. Elżbieta P. nie chciała ich oddać. Wystąpił więc do Sądu Okręgowego w Szczecinie. Jego zdaniem umowa pośrednictwa prawdopodobnie została spreparowana. Umowa bowiem zaginęła. Jedyny ślad, jaki po niej pozostał, to faktura wystawiona na rzecz Elżbiety P.
Tajemnicza umowa
Sąd zasądził te pieniądze. Wcześniej jednak ustalił, że deweloper zobowiązał się w umowie, że nie będzie korzystał z usług pośrednictwa innych podmiotów oraz samodzielnie szukał nabywcy oraz że zapłaci wynagrodzenie w wysokości 5 proc. ceny z umowy zbycia nieruchomości. Natomiast Elżbieta P. oświadczyła, że na jej rzecz pracuje licencjonowany zarządca.
SO uznał powództwo w zasadniczej części za uzasadnione. Wskazał, że podstawę prawną roszczenia spółki stanowią przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 kodeksu cywilnego w zw. z art. 410 § 2 k.c.). Zgodnie z nimi, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
Sąd podkreślił, że przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się w szczególności do nienależnego świadczenia. W jego ocenie istnieją wątpliwości co do tego, czy ta umowa rodziła jakiekolwiek zobowiązania po stronie Elżbiety P. (podjęcia czynności pośrednictwa) i spółki (zapłaty ustalonej prowizji), a więc czy w ogóle była zawarta z wolą wykreowania określonego stosunku zobowiązaniowego.
