Szympansy potrafią panować nad swoim zachowaniem

U szympansów, podobnie jak w przypadku naszego gatunku, inteligencja ma związek z samokontrolą.

Aktualizacja: 18.02.2018 12:41 Publikacja: 15.02.2018 17:32

Szympansy potrafią panować nad swoim zachowaniem

Foto: stock.adobe.com

Te zwierzęta, które najlepiej panują nad swoim zachowaniem, wypadają także najlepiej w testach badających inteligencję.

Związek poziomu inteligencji z samokontrolą został u ludzi udowodniony w latach 60. XX wieku. Teraz Michael Beran i William Hopkins z centrum badań nad psychologią i językiem Uniwersytetu Stanowego Georgii dowiedli tego w odniesieniu małp. Artykuł na ten temat zamieszcza pismo „Current Biology".

Amerykańscy badacze przeprowadzili znany i uznany w psychologii test tzw. odłożonej w czasie rekompensaty. Polega on na postawieniu badanej osoby lub zwierzęcia wobec wyboru: dostać nagrodę natychmiast lub poczekać jakiś bliżej nieokreślony czas, aby otrzymać większą nagrodę.

W latach 60. doświadczenie to przeprowadzono wielokrotnie z udziałem dzieci. Mogły one dostać cukierka lub poczekać – miały wtedy szansę na otrzymanie drugiego, choć nie wiadomo, po jakim czasie. Test wymaga od uczestników panowania nad sobą, ponieważ przez cały czas trwania doświadczenia ten pierwszy cukierek pozostaje w zasięgu ręki.

Dzieci poddawano także testom na inteligencję. Ustalono wtedy, że istnieje korelacja między zdolnością do manipulowania nagrodą a inteligencją.

40 wybranych

Teraz badacze powtórzyli eksperyment, ale z udziałem 40 szympansów. Drugi cukierek pojawiał się po 20 sekundach oczekiwania. Te same zwierzęta wykonywały potem inne zadania, sprawdzano ich pamięć przestrzenną, posługiwanie się narzędziem, badano zrozumienie, skąd pochodzi dźwięk. Sprawdzano ich zdolność do koncentracji, a także czy rozpoznają gesty i swoje odbicie w lustrze.

Rezultaty eksperymentu nie pozostawiają wątpliwości: najinteligentniejsze szympansy są zarazem najbardziej cierpliwe i skłonne do oczekiwania na drugi cukierek.

– Z faktu, że istnieje związek między inteligencją i samokontrolą u innych gatunków niż homo sapiens, wynika pierwotna, podstawowa rola woli danego osobnika w ewolucji – podkreśla Michael Beran.

Obaj badacze zamierzają teraz sprawdzić, czy wykryta korelacja samokontroli i inteligencji występuje u innych gatunków naczelnych, jak również u zwierząt stojących niżej w rozwoju ewolucyjnym.

Nakrętki i przekąski

Intelektualne zdolności szympansów potwierdzają również badania prowadzone niezależnie przez inne zespoły. Naukowcy wykryli na przykład, że altruizm wśród szympansów zmienia się wraz ze statusem i płcią, jest też osobniczy. Takie wnioski wyciągnął z dwuletnich obserwacji tych małp psycholog prof. Maciej Trojan z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Badania prowadzono w warszawskim ogrodzie zoologicznym. Naukowcy nie byli obecni w tym samym pomieszczeniu co małpy, ich obecność jako „nowych osób" mogłaby bowiem wpływać na zachowanie zwierząt. O wykonanie określonych czynności prosili więc opiekunów małp, a zachowania zwierząt poznawali dzięki zapisowi z kamer.

W pracy z małpami wykorzystano czerwone i zielone nakrętki do butelek. Zwierzęta podawały je opiekunom w zamian za pożywienie (zostały tego nauczone już wcześniej). Zielona nakrętka oznaczała, że smakołyk otrzymywał zarówno podający ją szympans, jak i drugi, znajdujący się obok. W przypadku zwrotu czerwonej nakrętki nagrodę dostawał tylko ten szympans, który ją oddawał. Co oznacza, że w obu przypadkach, bez względu na swoją reakcję i zachowanie, podająca nakrętki małpa nie traciła szans na przysmak.

– Zakładamy, że gdyby był użyty trzeci kolor, który oznaczałby jedzenie tylko dla drugiego szympansa, a nie samego siebie, zostałby on od razu wyeliminowany z gry. Koszt byłby bowiem zbyt wielki. Szympans nie zdecydowałby się na swój głód, żeby nakarmić sąsiada z klatki. W naszym badaniu w sytuacji, w której szympans zawsze będzie jadł i dostanie nagrodę, powinien wyjść zupełnie losowy rozkład oddawanych nakrętek. Tak jednak nie było – wyjaśnił naukowiec. W jego ocenie wyniki pozwalają na badanie ewolucyjnych korzeni altruizmu w życiu człowieka.

Mowa ciała

Szympansy są podobne do ludzi także w tym, że potrafią się komunikować. Udowodnił to zespół dr Catherine Hobaiter ze szkockiego Uniwersytetu Saint Andrews.

Od dawna wiadomo, że szympansy komunikują się gestami, ale nikt wcześniej nie wyjaśnił, co właściwie usiłują one przekazać. Dr Catherine Hobaiter obserwowała przez 266 dni i filmowała stado 80 szympansów w Budongo Conservation Field Station w Ugandzie. Przez ten czas zdążyły przyzwyczaić się do niej, nie reagowały na jej obecność, zachowywały się w sposób naturalny, zajęte swoimi sprawami.

Powstało 120 godzin nagrań, które stały się podstawą do analizy sposobu porozumiewania się tych małp. Badacze wyróżnili około 5 tys. sytuacji, w jakich dochodziło do porozumiewania się, przekazywania jakiegoś komunikatu. Naukowcy rozpoznali 66 komunikatów. Podczas ich przekazywania szympansy posługują się wszystkimi czterema kończynami – podnoszą ramiona, uderzają w ziemię ręką lub nogą.

Gesty te wyrażają bardzo konkretną treść: „Chodź ze mną", „Weź to", „Przestań", „Flirtuj ze mną", „Wejdź mi na grzbiet" (do małego). Chwycenie dłoni oznacza zaproszenie do zabawy, ale – w zależności od sytuacji – może też znaczyć „uważaj". Ten małpi słownik naukowcy opublikowali w „Current Biology".

Te zwierzęta, które najlepiej panują nad swoim zachowaniem, wypadają także najlepiej w testach badających inteligencję.

Związek poziomu inteligencji z samokontrolą został u ludzi udowodniony w latach 60. XX wieku. Teraz Michael Beran i William Hopkins z centrum badań nad psychologią i językiem Uniwersytetu Stanowego Georgii dowiedli tego w odniesieniu małp. Artykuł na ten temat zamieszcza pismo „Current Biology".

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nauka
Kto przetrwa wojnę atomową? Mocarstwa budują swoje "Arki Noego"
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Nauka
Czy wojna nuklearna zniszczy cała cywilizację?
Nauka
Niesporczaki pomogą nam zachować młodość? „Klucz do zahamowania procesu starzenia”
Nauka
W Australii odkryto nowy gatunek chrząszcza. Odkrywca pomylił go z ptasią kupą
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Nauka
Sensacyjne ustalenia naukowców. Sfotografowano homoseksualny akt humbaków