Reguła wydatkowa . Omijanie reguły obniża naszą wiarygodność

Resort finansów przegapił okazję do uszczelnienia przepisów i pokazania prawdziwej kondycji finansów państwa – oceniają ekonomiści.

Aktualizacja: 22.06.2020 14:09 Publikacja: 21.06.2020 21:00

Ministerstwo Finansów

Ministerstwo Finansów

Foto: Fotorzepa, Kuba Kamiński

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych w zakresie zmian w stabilizującej regule wydatkowej (SRW) czeka już tylko na podpis prezydenta – podało w piątek Ministerstwo Finansów. Dzięki temu będzie można ją szybko zawiesić i przygotować nowy, pandemiczny projekt budżetu państwa na 2020 rok.

Zawieszenie na rok

Reguła wydatkowa to jeden z ważnych instrumentów stabilizujących finanse państwa; ma sprawiać, by w dobrych czasach nie doszło do nadmiernej rozrzutności, tak by w złych czasach można było utrzymać poziom wydatków na odpowiednim poziomie. Obecnie jednak mamy tak złe czasy, że reguła sparaliżowałaby działalność rządu – spadek dochodów będzie tak duży, że konieczne byłoby cięcie nawet podstawowych wydatków, nie mówiąc o programach antykryzysowych. Stąd pomysł, żeby tak zmienić przepisy tak, by można było zawiesić stosowanie reguły w czasie stanu epidemii. Powrót do normy (do takiej kwoty wydatków, jak gdyby kryzysu nie było) ma nastąpić w ciągu dwóch–czterech lat, co oznacza, że przez ten okres dopuszczalny będzie wyższy deficyt w sektorze.

Czytaj także: #RZECZoBIZNESIE: Ludwik Kotecki: Rząd nie jest w stanie ukryć długu

Chociaż nowe przepisy oznaczają poluzowanie dyscypliny finansów publicznych, ekonomiści komentują, że w obecnej sytuacji było to najlepsze rozwiązanie, lepsze niż np. złamanie reguły, czy jej całkowita likwidacja. Ale nie wszystko jest idealnie. – Zakres zmian proponowanych przez rząd wzbudza poważne zastrzeżenia – czytamy w piątkowym „Alercie gospodarczym", przygotowywanym w ramach inicjatywy Open Eyes Economy.

Brak przejrzystości

– W nowelizacji ustawy o finansach publicznych zabrakło kilku bardzo istotnych elementów – wyjaśnia Sławomir Dudek, główny ekonomista Pracodawców RP. – Przede wszystkim rozwiązań uszczelniających regułę, choć resort finansów to zapowiadał. Bo rząd wypycha poza regułę różne wydatki, co zaciemnia prawdziwy obraz finansów państwa, w sztuczny sposób zmniejsza deficyt budżetu, a zwiększa przestrzeń na bonusy wyborcze, na które tak naprawdę nas nie stać – podkreśla Dudek. – Nawet NIK w ostatnim raporcie proceder omijania reguły poddał miażdżącej krytyce.

Przykłady omijania reguły to finansowanie 13. i 14. emerytury poprzez Fundusz Solidarnościowy (od 2019 r.) czy nowy fundusz Covid-19, z którego ma być finansowa część działań antykryzysowych (chodzi o kilkadziesiąt miliardów złotych). – Fakt, że rosną wydatki tych jednostek i funduszy celowych, które są wyjęte spod limitu wydatków określanych przez regułę, rodzi pytanie o jej skuteczność w ich ograniczaniu – komentuje też Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polski.

Dudek ostrzega, że brak uszczelniania reguły może w końcu odbić się na wiarygodności finansowej Polski. To zagrożenie zwłaszcza w kontekście przyszłorocznych wyzwań. Jak wynika z prognoz OECD, w scenariuszu drugiej fali koronawirusa, deficyt finansów publicznych w Polsce wyniesie 11,3 proc. PKB, a w 2021 r. – 10,3 proc. – W Senacie jest już projekt uszczelnienie SRW, trzeba to zrobić jak najszybciej – podkreśla Dudek.

Słaba kondycja budżetu podczas pandemii

W maju dochody budżetu państwa z VAT wyniosły 10,65 mld zł – powiedział premier Mateusz Morawiecki w wywiadzie dla „Rz", odpowiadając na apel byłych ministrów finansów o ujawnienie tych danych przed wyborami. Taki poziom wpływów oznacza, że w porównaniu z majem 2019 r. spadły one aż o 33 proc. wobec 22,5-proc. spadku w kwietniu. Dochody z VAT w maju odzwierciedlają sytuację w gospodarce za kwiecień, czyli miesiąc pełnego lockdownu. W kolejnych miesiącach, po odmrożeniu, może być lepiej, ale ogromnych strat i tak nie da się uniknąć. Nawet gdyby do końca roku VAT już nie spadał, ogółem wpływy w 2020 r. wyniosłyby 174 mld zł wobec 196 mld zł założonych w budżecie. Dużych ubytków można się też spodziewać w innych dochodach budżetu.

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych w zakresie zmian w stabilizującej regule wydatkowej (SRW) czeka już tylko na podpis prezydenta – podało w piątek Ministerstwo Finansów. Dzięki temu będzie można ją szybko zawiesić i przygotować nowy, pandemiczny projekt budżetu państwa na 2020 rok.

Zawieszenie na rok

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Budżet i podatki
Tusk: kwota wolna 60 tys. w tym roku nie jest możliwa, ale będzie faktem
Budżet i podatki
Szwedzka skarbówka ściągnie podatki ze szpiega. Z wypłat, które dostał od Rosji
Budżet i podatki
Wraca VAT na żywność. Co to oznacza dla portfeli polskich klientów?
Budżet i podatki
Wyższa stawka VAT, czyli konieczne łatanie budżetowej dziury
Budżet i podatki
Żywność od kwietnia zdrożeje o 3-5 proc. Koniec z zerową stawką VAT