RPO Adam Bodnar już w maju zwracał uwagę, że wprowadzony przez rząd obowiązek zakrywania ust i nosa nie znajduje oparcia w przepisach ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Ustawa ta przewiduje, że obowiązek stosowania innych środków profilaktycznych i zabiegów może być nałożony rozporządzeniem Rady Ministrów wyłącznie na osoby chore i podejrzane o zachorowanie. Tym samym obowiązek zakrywania ust i nosa wprowadzony w rozporządzeniu nie może dotyczyć każdego - niezależnie od oceny jego stanu zdrowia w aspekcie zagrożenia epidemią.
Czytaj też:
Zatem samo rozporządzenie rządu nie daje podstaw do skutecznego egzekwowania przestrzegania powszechnego obowiązku noszenia maseczek czy innych osłon na nos i usta.
W majowym wystąpieniu RPO zwrócił się do premiera o zainicjowanie prac nad regulacją, która usunęłaby ograniczenia wprowadzone bez podstawy ustawowej albo pilne skierowanie do Sejmu RP projektu ustawy nakazującej noszenie masek.
Premier nie zareagował, co więcej - obecnie obowiązujące przepisy dotyczące obowiązku zakrywania ust i nosa zostały wydane na tej samej, wadliwej, podstawie prawnej. Określa je rozporządzenie Rady Ministrów z 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Za nieprzestrzeganie tego nakazu grozi mandat.
Sęk w tym, że z powodu wadliwej podstawy prawnej mandat może zostać uchylony przez sąd.
- Głośny był np. przypadek, gdy sąd w Kościanie odmówił wszczęcia postępowania w sprawie o nienoszenia maseczki - właśnie z powodu wykroczenia przez Radę Ministrów poza delegację ustawową. Takie jednostkowe orzeczenie może mieć znaczenie dla kształtowania się dalszego orzecznictwa sądów powszechnych - wskazuje RPO.
Rzecznik podkreśla, że nie kwestionuje zasadności powszechnego stosowania maseczek jako jednego ze środków ograniczających rozprzestrzenianie się koronawirusa.
- Nawet jeżeli mamy wątpliwości co do obowiązku prawnego noszenia maseczek, to jest to nasz obowiązek moralny w stosunku do współobywateli - mówił 11 października 2020 r. Adam Bodnar. - Wirus jest podstępny, dlatego powinniśmy przestrzegać wszystkich zaleceń sanepidu.
