Tajemnica adwokacka i radcowska: prawnicy nie chcą donosić na klientów

O planach międzynarodowych struktur biznesowych mających wpływ na podatki trzeba będzie informować już od przyszłego roku. Tak zakłada projekt zmian w ordynacji podatkowej, opracowany przez Ministerstwo Finansów. W ten sposób ma być wdrożona europejska dyrektywa zapobiegająca nadużyciom podatkowym. Przedstawiciele samorządów radców i adwokatów twierdzą: to propozycja nie do przyjęcia. Ich zdaniem narusza to tajemnicę zawodową, czyli fundament wykonywania ich pracy– nierzadko związanej z podatkami.

Czytaj także: Obowiązek ujawniania schematów podatkowych może naruszać tajemnicę zawodową

Nowy obowiązek ma, według Ministerstwa Finansów, przyczynić się do uszczelnienia systemu podatkowego. Mają nim być objęci nie tylko sami podatnicy, ale też „promotorzy". Jeśli nie dopełnią obowiązku, zapłacą karę administracyjną – do 10 mln zł.

Atak na fundament

– Projekt nie tylko uchyla tajemnicę adwokacką, ale wręcz nakłada obowiązek podawania informacji związanych z wykonywaniem zawodu – ocenia adwokat Anisa Gnacikowska, zastępca sekretarza prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej. I mówi wprost: – To godzi w zawodową tajemnicę, a zatem także w zaufanie klientów.

Z kolei Leszek Korczak, wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych, wskazuje, że twórcy projektu poszli znacznie dalej, niż wymaga tego europejska dyrektywa.

– Rozumiem potrzebę walki z nadużyciami podatkowymi, ale nie widzę powodu, by wciągać do niej profesjonalnych pełnomocników – mówi Korczak. Jego zdaniem wystarczyłoby postawić wymóg, by radca prawny informował swojego klienta o konieczności raportowania schematów podatkowych.

Tajemnice radców i adwokatów nie są bezwzględne, ale uchyla się je tylko wyjątkowo, gdy trzeba chronić takie wartości jak życie i zdrowie człowieka. Anisa Gnacikowska wskazuje, że znamienny jest tu wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 2012 r. w sprawie Michaud vs Francja (sygn. 12323/11). Trybunał przyznał w nim rację władzom Francji, które zobowiązywały adwokatów do informowania o przypadkach prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.

– Wskazał jednak, że należy ważyć naruszenie prawa i ochronę pewnego dobra, podkreślając przy tym fundamentalną rolę adwokatów w demokratycznym społeczeństwie – podkreśla Gnacikowska. Jak przypomina, Trybunał wskazał przy tym, że jeśli da się osiągnąć cel dyrektywy bez naruszania tajemnicy adwokackiej, to nie należy jej łamać.

– Idąc za tym rozumowaniem, nie wydaje się, by troska o finanse publiczne uzasadniała zwolnienie adwokata z tajemnicy jak w przypadku ochrony życia – twierdzi adwokat.

W projekcie przewidziano też opcję informowania o schematach podatkowych, ale bez wskazywania, jakiego konkretnie podmiotu to dotyczy. W ocenie Leszka Korczaka taki zapis to fikcja.

– Na ogół urzędy skarbowe dość dobrze wiedzą, który radca prawny danego podatnika reprezentuje. Jeśli nawet nie wiedzą, to mogą w drodze kontroli podatkowej zbadać faktury wystawiane przez doradcę i bez trudu ustalą, którego klienta dotyczy konkretny schemat – przewiduje wiceprezes KRRP.

Krajowa Rada Radców Prawnych będzie debatowała nad propozycjami MF w najbliższy piątek, a Naczelna Rada Adwokacka w dniach 14–15 września. Prawdopodobnie podejmą uchwały potępiające projekt.

Trzeba białej listy

Wcześniej, z podobnych powodów, o ujawnianiu schematów krytycznie wypowiadali się doradcy podatkowi. Wiceprzewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych Andrzej Marczak sugeruje, że cel dyrektywy można osiągnąć w inny sposób.

– Warto by ogłosić „białą listę" działań, które nie są tworzeniem schematów optymalizacyjnych – postuluje Marczak. W projekcie szeroko zdefiniowano cechy schematu, obligujące do zgłaszania go administracji skarbowej. „Biała lista" miałaby wyjaśnić wątpliwości.

Miesiąc na ujawnienie

Obowiązki ujawniania schematów podatkowych zakładają m.in., że:

- należy informować szefa Krajowej Administracji Skarbowej o strukturach, w których korzyć podatnika przekracza 5 mln zł;