Stan psychiczny kobiety w ciąży może być przesłanką do aborcji

Nieuzasadniony jest pogląd, że zagrożenie dla zdrowia psychicznego matki w żadnym przypadku nie może zostać uznane za uzasadniające legalną aborcję - twierdzi Rzecznik Praw Obywatelskich w najnowszym wystąpieniu.

Publikacja: 14.07.2023 11:32

RPO Marcin Wiącek

RPO Marcin Wiącek

Foto: Grzegorz Krzyżewski/Biuro RPO

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek prosi o stanowisko w tej sprawie ministra zdrowia Adama Niedzielskiego oraz rzecznika praw pacjenta Bartłomieja Chmielowca.

Powodem wystąpienia są sygnały o trudnościach w dostępie do zabiegów przerwania ciąży, z jakimi mierzą się kobiety, dla których ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia psychicznego. 

Czytaj więcej

Gdy zagrożone jest życie kobiety, klauzula sumienia nie działa

W praktyce zdarza się, że przesłanka, o której stanowi art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, jest interpretowana jako niedająca podstawy do terminacji ciąży - w sytuacji, gdy stan zagrożenia dla zdrowia kobiety dotyczy jej zdrowia psychicznego - wskazywały RPO przedstawicielki Zespołu Praw Kobiet Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.  Zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 aborcja jest dopuszczalna m.in. wtedy, gdy „ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej".

Problem ten RPO sygnalizował w wystąpieniu do Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku, gdzie odmówiono wykonania zabiegu terminacji ciąży u pacjentki, która miała dwie opinie wydane przez lekarzy psychiatrów potwierdzające, że donoszenie ciąży stanowi poważne zagrożenie dla jej zdrowia.

Z odpowiedzi wynikało, że szpital miał trudności w interpretacji obowiązujących przepisów i widział potrzebę zwrócenia się do konsultanta wojewódzkiego ds. ginekologii i położnictwa w celu określenia, jakie przesłanki medyczne mogą uzasadniać terminację ciąży po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r. (sygn. akt K 1/20).

- Wskazuje to, że istnieje potrzeba upowszechnienia wiedzy wśród personelu medycznego o przesłankach pozwalających na skorzystanie przez kobietę z zabiegu legalnej aborcji. Ma to bowiem kluczowe znaczenie dla poszanowania praw pacjentek i zapewnienia im efektywnego dostępu do zabiegów terminacji ciąży - uważa RPO.

Rzecznik podkreśla, że choć po wyroku TK w Polsce nie jest dopuszczalna terminacja ciąży z powołaniem się na tzw. przesłankę embriopatologiczną, to wciąż zgodne z prawem jest wykonywanie aborcji w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia pacjentki. Wynika to z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy.

- Trudno zatem zaakceptować pogląd, zgodnie z którym zagrożenie dla zdrowia psychicznego matki w żadnym przypadku, niezależnie od okoliczności, nie może zostać uznane za stanowiące zagrożenie dla zdrowia kobiety uzasadniające legalne przerwanie ciąży. Takie stwierdzenie byłoby niezgodne z jednoznacznym brzmieniem ustawy - napisał do MZ i RPP Marcin Wiącek.

RPO  pyta także rzecznika pacjentów, czy otrzymuje on skargi pacjentek dotyczące tej kwestii.

Przypomnijmy, że Rzecznik Praw Pacjenta ogłosił już swoje stanowisko ws. odmowy legalnej aborcji w związku z zagrożeniem zdrowia psychicznego. Jego zdaniem to naruszenie praw pacjenta. RPP wezwał białostocki szpital do działań naprawczych, a szpital zapewniał,  że opracował procedury terminacji ciąży.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Karolina Gierdal, adwokatka członkini grupy Prawniczki ProAbo

Aborcję w przypadku, kiedy zdrowie kobiety ciężarnej jest zagrożone, dopuszcza ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Jej przepisy nie wskazują, że zagrożenie to musi być poważne lub bezpośrednie, a w prawie słowa mają znaczenie. Ustawodawca najwyraźniej celowo nie zdecydował się doprecyzować tego pojęcia. Cieszy mnie, że RPO zauważył niewłaściwą praktykę niektórych szpitali i miejsc, w których wykonywane są aborcje. Trzeba jednoznacznie ocenić, że jeśli pacjentka posiada zaświadczenie od specjalisty, z którego wynika, że ciąża powoduje realne ryzyko dla jej zdrowia psychicznego, to przesłanka do zabiegu istnieje. Warto przytoczyć przy tej okazji definicję pojęcia zdrowia, które według WHO jest stanem będącym pełnym fizycznym, psychicznym i społecznym dobrostanem. Jest to zatem pojęcie bardzo szerokie, ale tak właśnie powinno być rozumiane – jako całokształt stanu pacjenta.

Czytaj więcej

Jest ważna decyzja Rzecznika Praw Pacjenta ws. odmowy aborcji

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek prosi o stanowisko w tej sprawie ministra zdrowia Adama Niedzielskiego oraz rzecznika praw pacjenta Bartłomieja Chmielowca.

Powodem wystąpienia są sygnały o trudnościach w dostępie do zabiegów przerwania ciąży, z jakimi mierzą się kobiety, dla których ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia psychicznego. 

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?