Prokuratorzy stawiają na szybkie wyroki

Prokuratura Generalna podsumowała właśnie pierwsze półrocze pracy wszystkich jednostek w kraju. Do porównania wyników użyto danych za pierwsze półrocze 2010 r. Wyniki wskazują na niewielki wzrost wpływu spraw karnych i wszczętych postępowań przygotowawczych. Zmalała liczba śledztw – z 65 tys. w 2010 r. do 62,4 tys. w 2011 r., ale za to wzrosła liczba dochodzeń: z 301 tys. w 2010 r. do 311 tys. w 2011 r.

– Wpływ spraw rzeczywiście jest nieco większy, ale to kolejny rok, kiedy nie mówimy o lawinie nowych spraw – mówi "Rz" Marek Jamrogowicz, zastępca prokuratora generalnego.

Mniej, ale trudniejsze

Mniej natomiast odnotowano zakończonych postępowań przygotowawczych. W 2010 r. było ich niewiele ponad 448 tys., w obecnym 444 tys.

– Do prokuratur trafiają coraz trudniejsze sprawy gospodarcze – podkreśla prokurator Jacek Skała. – Większość ich jest też wieloosobowa, co oznacza, że muszą trwać dłużej, bo wymagają podjęcia większej liczby czynności – tłumaczy.

Podsumowanie pierwszych miesięcy tego roku świadczyć może także o stale rosnącej popularności instytucji, które pozwalają na szybkie kończenie procesów. Chodzi, rzecz jasna, o art. 335 kodeksu postępowania karnego, który pozwala na wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy.

Mianowicie w 2010 r. prokuratorzy przesłali sądowi 98 tys. aktów oskarżenia wraz z wnioskiem o szybkie skazanie (55,3 proc. wszystkich spraw skierowanych do sądu z aktem oskarżenia), a w tym roku było ich 99, 8 tys. (55,5 proc. wszystkich spraw).

– Nie dziwi mnie większe zainteresowanie szybkim kończeniem spraw. Oskarżeni coraz lepiej potrafią dostrzec korzyści, jakie może im przynieść takie postępowanie – ocenia sędzia Maciej Jamrozowski. Przynosi ono także korzyści wymiarowi sprawiedliwości. Sprawa jest nie tylko szybko zakończona, ale i dużo tańsza (nie trzeba np. wzywać świadków czy przeprowadzać opinii biegłych).

Proces ekspresowy

Dużo gorzej jest z popularnością postępowania przyspieszonego. Jeszcze rok temu do sądu trafiły wnioski o "ekspresowe" tempo w 230 sprawach, w tym roku było ich już zaledwie 142.

Z podsumowania przygotowanego przez Prokuraturę Generalną wynika też, że mniej jest umorzeń postępowań przygotowawczych. W 2010 r. było ich blisko 213 tys., w tym roku – niespełna 205 tys.

Jak wygląda sprawność postępowań sądowych w sprawach karnych? Otóż w 2011 r. osądzono 231 tys. osób (to o tysiąc mniej niż rok wcześniej); skazano 208 tys. (rok wcześniej 2,5 tys. więcej), a uniewinniono 4,7 tys. osób (rok wcześniej ponad 5 tys.).

Częściej skarżą

Prokuratury mogą się też cieszyć większą skutecznością. Mniej było (o 500) bowiem zarówno wniesionych apelacji, jak i rozpoznanych (o 600). W 2011 r. sądy uwzględniły ponad 5,9 tys. apelacji (w całości lub części), a rok wcześniej 6,2 tys. apelacji. Skuteczność wniesionych środków odwoławczych też się poprawiła – z 64,7 proc. do 66 proc.

W pierwszej połowie tego roku obywatele częściej skarżyli się na opieszałość śledczych. W 2011 r. takich skarg złożono 303, rok wcześniej było ich 294.

Sądy rozpoznały prawie równą liczbę skarg: w 2010 r. 128, w 2011 r. – 127. Uwzględniono tyle samo z nich – po 27.

W tym roku większa jest wysokość zasądzonych kwot na rzecz skarżących się na zbyt długie postępowania. Mianowicie o ile w 2010 r. było to 91 tys. zł, o tyle w 2011 r. kwota ta wyniosła 99,6 tys. zł.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autorki a.lukaszewicz@rp.pl

ORGANY ŚCIGANIA

Podsumowanie półrocza

- zawieszono postępowania przygotowawcze w 19 277 sprawach

- zawieszenie dotyczyło 17 529 podejrzanych

- zabezpieczono majątek 39 811 osób

- wartość faktycznie zabezpieczonego mienia wyniosła 148 588 901 zł

- zwrócono 502 sprawy z sądu do uzupełnienia postępowania przygotowawczego bądź też wszczęcia i przeprowadzenia takiego postępowania

- wniesiono 10 427 apelacji

- rozpoznano 9064 apelacje

- uwzględniono 5966 apelacji

- pozostały do załatwienia 94 223 sprawy

Powiedzieli dla „Rzeczpospolitej"

Piotr Kruszyński, profesor UW

Fakt, że malejąca liczba wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztowania to trend, który mi się podoba. Ja również zauważyłem, że prokuratorzy racjonalniej podchodzą do tych spraw. Od wielu lat aresztów u nas nadużywano. Głównie w sprawach gospodarczych czy też przestępstw przeciwko mieniu. Uważam to za skandal. Jeśli więc spadek liczby wniosków dotyczy właśnie takich spraw, to jestem za. Proszę pamiętać jednak, że są przestępstwa, w których jest on konieczny.

Jacek Skała, prokurator, związek zawodowy

Nie dziwi mnie to, że obywatele coraz częściej korzystają z instytucji skargi na przewlekłość, bo problem długotrwałości postępowania istnieje. Proszę jednak pamiętać, że nie zawsze wina leży po stronie prokuratora prowadzącego sprawę. Często przyczyny tkwią gdzie indziej, np. w procedurze. Jeśli ona się nie zmieni, może ich być jeszcze więcej. Zniecierpliwiony zbyt długim postępowaniem obywatel ma prawo szukać ratunku.

Jacek Przygucki, sędzia, Stowarzyszenie Iustitia

Instytucja „skazania bez prowadzenia rozprawy" od lat zyskuje na popularności. Nic dziwnego, bo jest korzystna dla wszystkich: prokuratury, sędziów i samych oskarżonych. Sądzę, że prokuratorzy czasami kierują wniosek w obawie o wynik postępowania. Nie są pewni, czy sąd podzieli ich kwalifikację czy też wymiar kary. Swój interes ma też sam podsądny. Nie ukrywam, że zyskuje także sąd, który kończy sprawę na jednej rozprawie.