Prokuratura do reformy

Poniedziałkowe wydarzenia w Wojskowej Prokuraturze Okręgowej w Poznaniu wywołały falę dyskusji nad modelem prokuratury. Pojawiły się nawet głosy, że rozdzielenie funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego (pg) było błędem. Po deklaracjach prezydenta, premiera i ministra sprawiedliwości nie wydaje się, by doszło do ponownego uzależnienia prokuratury od rządu. Konieczne są natomiast zmiany, aby nie dochodziło do konfliktów personalnych.

Okazało się bowiem, że nawet jeśli szef śledczych nie jest zadowolony ze współpracy ze swoim zastępcą, to nie może go odwołać. Wszystko dlatego, że – inaczej niż w wypadku prokuratora generalnego, prokuratorów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych – ustawa o prokuraturze nie wskazuje sytuacji, które mogą doprowadzić do odwołania zastępcy pg. Jednym z nich jest naczelny prokurator wojskowy. Do jego odwołania potrzebna jest zgoda aż trzech osób: prokuratora generalnego, ministra obrony narodowej i prezydenta.

Problem współpracy pomiędzy szefem śledczych a jego zastępcami może nabrzmieć jeszcze bardziej, kiedy zakończy się sześcioletnia kadencja Andrzeja Seremeta. Jego następca nie będzie bowiem mógł sobie dobrać współpracowników, a jego zastępcami zostaną osoby, które dziś zajmują te stanowiska. Nawet jeśli nie będzie mógł się z nimi porozumieć.

– W odróżnieniu od wielu innych funkcji w prokuraturze funkcje zastępców pg nie należą do kadencyjnych – wskazuje prokurator Aleksander Herzog, autor komentarza do ustawy o prokuraturze. Jest to ewidentna luka w przepisach.

Nowe zasady współpracy mogą zostać określone przy okazji likwidacji prokuratury wojskowej i włączenia jej do powszechnej, co po ostatnich deklaracjach premiera i ministra sprawiedliwości wydaje się przesądzone.

Konieczne jest też ustalenie kompetencji Krajowej Rady Prokuratury. Ustawa, która rozdzieliła funkcje ministra sprawiedliwości i pg, zbyt wąsko je określiła. Rada chce m.in. mieć wpływ na wybór kandydata na stanowisko prokuratora generalnego i móc występować do sądu dyscyplinarnego o pociągnięcie go do odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Nieprecyzyjne przepisy prowadzą też do konfliktów na linii KRP – prokurator generalny. Jeden z nich się ujawnił, kiedy Andrzej Seremet nie zgodził się na dwóch kandydatów do objęcia stanowiska w Prokuraturze Generalnej, których przedstawiła mu KRP. Ostatecznie ich nie awansował, choć przepisy nie określają jasno, czy mógł tak postąpić.

Prokurator Edward Zalewski, przewodniczący KRP, zauważa, że bardzo ważne jest również wpisanie prokuratury do konstytucji. – Daje to gwarancję niezależnego wykonywania obowiązków – wyjaśnia.

Zwiększenie niezależności dałoby też przyznanie prokuraturze autonomii budżetowej. Dziś jeśli zabraknie pieniędzy, o dodatkowe szef śledczych musi prosić ministra sprawiedliwości.

Bez współpracy z ministrem niemożliwe jest obecnie również usprawnienie pracy prokuratury, np. poprzez zmianę regulaminu jej funkcjonowania. Z tego m.in. względu pojawiają się postulaty, żeby przyznać prokuratorowi inicjatywę legislacyjną w sprawach istotnych dla działalności prokuratury.

„Rz" postuluje