Abolicja także dla przedsiębiorców

Stanie się tak dzięki ustawie z 25 lipca 2008 r. o szczególnych rozwiązaniach dla podatników uzyskujących niektóre przychody poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (DzU nr 143, poz. 894), dalej ustawa abolicyjna, która weszła w życie 6 sierpnia 2008 r.

Jest ona przeznaczona nie tylko dla podatników osiągających dochody z umowy o pracę, mogą z niej skorzystać także niektórzy przedsiębiorcy, którzy uzyskali za granicą dochody z działalności gospodarczej.

Abolicja dotyczy przychodów z pracy. To pojęcie obejmuje jednak także przychody z działalności gospodarczej. W art. 2 pkt 1 lit. a ustawy abolicyjnej wyraźnie bowiem wskazano, że do przychodów z pracy zaliczone są także dochody (przychody) ze źródła, o którym mowa w art. 14 ustawy o PIT, czyli z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Ponadto z art. 13 ustawy abolicyjnej wynika, że nie ma znaczenia, w jaki sposób przychody te są (powinny być) opodatkowane.

Do abolicji kwalifikują się zarówno przychody z działalności uzyskiwane przez przedsiębiorcę opodatkowanego na zasadach ogólnych, jak i stawką liniową oraz w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Abolicja dotyczy tylko osób fizycznych. Nie są nią objęte osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Chyba że są to spółki osobowe, których wspólnikami są osoby fizyczne. Z uwagi bowiem na to, że tacy wspólnicy są podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych, mogą skorzystać z rozwiązań przewidzianych w ustawie abolicyjnej.

Z abolicji skorzysta ten przedsiębiorca, który w Polsce podlegał nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w chociaż jednym roku podatkowym z okresu 2002 – 2007 r. Tak wynika z art. 1 ust. 1 ustawy abolicyjnej.

Ustawą abolicyjną objęci są przedsiębiorcy, którzy uzyskiwali dochody z działalności gospodarczej za granicą i rozliczali się bądź powinni się rozliczyć z tych dochodów w Polsce, przy zastosowaniu metody zaliczenia (kredytu podatkowego).

Polega ona na tym, że jedno z państw zalicza na rzecz podatku należnego – obliczanego od sumy wszystkich, krajowych i zagranicznych dochodów – podatek zapłacony przez podatnika w drugim państwie od dochodu, który tam został opodatkowany. Wyróżnia się dwa warianty tej umowy: zaliczenie pełne oraz proporcjonalne.

Ustawa abolicyjna dotyczy zatem dochodów zagranicznych osiąganych w takich państwach, z którymi polskie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują stosowanie metody zaliczenia bądź z którymi Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Metoda zaliczenia – w okresie stosowania ustawy abolicyjnej – miała zastosowanie do dochodów osiąganych w: Armenii (od 1 stycznia 2006 r.), Australii, Austrii (od 1 stycznia 2006 r.), Belgii (od 1 stycznia 2005 r.), Chile (od 1 stycznia 2004 r.), Danii, Egipcie, Finlandii, Gruzji (od 1 stycznia 2007 r.), Holandii (od 1 stycznia 2004 r.), Iranie (od 1 stycznia 2007 r.), Islandii, Kazachstanie, Kirgistanie (od 1 stycznia 2005 r.), Korei Południowej, Macedonii, Malezji, Mołdawii, Rosji, Stanach Zjednoczonych (z wyjątkiem marynarzy), Syrii (od 1 stycznia 2004 r.), Szwecji (do 1 stycznia 2006 r.), Tadżykistanie (od 1 stycznia 2005 r.), Uzbekistanie i Wielkiej Brytanii (do 1 stycznia 2007 r.).Metoda odliczenia miała zastosowanie również do przychodów uzyskanych w krajach, z którymi Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, np. w Arabii Saudyjskiej, Libii, Afganistanie, Brazylii.

Abolicją nie można objąć dochodów, które były uzyskiwane w tzw. rajach podatkowych. Lista tych krajów jest podana w rozporządzeniu ministra finansów z 16 maja 2005 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych (DzU nr 94, poz. 790). Wymienione są tam m.in. Andora, Gibraltar, Guernsey/Sark/Alderney, Hongkong, Jersey, Kajmany, Liberia, Liechtenstein, wyspa Man, Księstwo Monako.

Standardem przewidzianym w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania jest to, że przychody z działalności są opodatkowane u źródła tylko wówczas, gdy są uzyskiwane za pośrednictwem zakładu. Przychody uzyskiwane przez polskiego przedsiębiorcę za granicą, lecz bez pośrednictwa zakładu, nie podlegają tam opodatkowaniu.

Wydaje się, że mając na uwadze art. 3 ust. 2b pkt 3 ustawy o PIT (zgodnie z którym za dochody uzyskiwane w Polsce uważa się m.in. dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), uznać trzeba, że abolicją będą mogły być objęte tylko te przychody z działalności gospodarczej, które osiągnięte zostały za granicą za pośrednictwem położonego tam zakładu.

Przyjęcie innej interpretacji, że abolicją są objęte wszelkie przychody z działalności osiągnięte za granicą, także bez pośrednictwa zakładu, jest nie do zaakceptowania. Możliwa byłaby wówczas sytuacja, w której dochody zagraniczne osiągnięte bez pośrednictwa zakładu i w związku z tym nieopodatkowane za granicą na skutek nowych regulacji byłyby faktycznie nieopodatkowane w Polsce. Można by je bowiem objąć abolicją, choć nie były opodatkowane za granicą. Faktycznie nie byłyby one zatem nigdzie opodatkowane.

To jednak jest niewątpliwie sprzeczne z celem ustawy abolicyjnej. Dlatego trzeba uznać, że abolicją podatkową mogą być objęte tylko te przychody z działalności, które zostały osiągnięte za granicą za pośrednictwem położonego tam zakładu, i w związku z tym podlegały za granicą opodatkowaniu.

Przedsiębiorca, który chce skorzystać z abolicji, musi pamiętać, aby złożyć terminowo wniosek w urzędzie. Jeśli się spóźni, nie ma szans na ulgę

Wnioski w tej sprawie składane są na formularzu PIT-AZ. Jego wzór znajdziemy w rozporządzeniu ministra finansów z 20 sierpnia 2008 r. w sprawie określenia wzoru wniosku o umorzenie zaległości podatkowej oraz o zwrot podatku dochodowego od osób fizycznych i oświadczenia potwierdzającego uzyskanie przychodów z pracy oraz zapłatę podatku za granicą (DzU nr 152, poz. 950). Wniosek jest także na stronach internetowych Ministerstwa Finansów pod adresem: http://www.mf.gov.pl/_files_/podatki/formularze_podatkowe/abolicja/oswiadczenie_pit-az_.pdf.]

Za każdy rok

Jeden wniosek może dotyczyć tylko jednego roku. Jeśli zatem przedsiębiorca chciałby skorzystać z abolicji w odniesieniu do kilku lat podatkowych z okresu 2002 – 2007, wówczas musi złożyć odrębny wniosek za każdy rok.

Pamiętaj o terminach

Jeśli wniosek ma dotyczyć 2002 r., to należy go złożyć najpóźniej do 6 października 2008 r. Jeśli dotyczy lat 2003 – 2007, to termin upływa 6 lutego 2009 r. Decyduje tu data złożenia wniosku na polskiej poczcie bądź u polskiego konsula za granicą. Można go też oczywiście złożyć osobiście w urzędzie.

Do właściwego urzędu

Wniosek trzeba złożyć do właściwego urzędu skarbowego. Dla podatników, którzy mieszkają w Polsce, jest to urząd aktualnie właściwy do spraw podatku dochodowego (nawet jeśli odnośnie do podatku za rok, którego dotyczy wniosek, właściwy był inny urząd). W przypadku podatników, którzy mieszkają za granicą, wniosek powinien zostać złożony do urzędu skarbowego, który był dla nich właściwy bezpośrednio przed opuszczeniem Polski.

Sprecyzuj, czego oczekujesz

Przedsiębiorca wpisuje do wniosku dane osobowe oraz dane o działalności, następnie swoje dochody osiągane za granicą. Sam nie dokonuje żadnych obliczeń, robi to urząd skarbowy. Podatnik powinien natomiast we wniosku sprecyzować, czego się domaga. Możliwe są tutaj trzy warianty, zależne od tego, w jaki sposób traktował zagraniczne dochody w latach ubiegłych:

- umorzenie zaległości podatkowych – tego będą domagać się przedsiębiorcy, którzy z zagranicznych dochodów (jakie w Polsce podlegały opodatkowaniu z zastosowaniem metody zaliczenia) nie rozliczyli się w Polsce;

- zwrot podatku – tego będą mogli żądać przedsiębiorcy, którzy się rozliczyli w Polsce z zagranicznych dochodów (jakie w Polsce podlegały opodatkowaniu z zastosowaniem metody zaliczenia) i zapłacili tu podatek;

- umorzenia zaległości podatkowej i zwrotu podatku – dotyczy to przedsiębiorców, którzy rozliczyli się w Polsce z części zagranicznych dochodów (jakie w Polsce podlegały opodatkowaniu z zastosowaniem metody zaliczenia), ale część takich dochodów zataili.

Wniosek można skorygować

Jeśli podatnik pomylił się w obliczeniach, nie uwzględnił wszystkich dochodów bądź też z innych przyczyn chciałby poprawić wniosek, może to uczynić. Korekta wniosku spowoduje, że sześciomiesięczny termin na wydanie decyzji przez urząd skarbowy będzie liczony od nowa.

Wniosek PIT-AZ nie podlega czynnościom sprawdzającym. Nie jest to bowiem deklaracja podatkowa, lecz wniosek o wszczęcie postępowania podatkowego.

Postępowanie i decyzja

W następstwie złożenia wniosku PIT-AZ wszczynane jest postępowanie podatkowe. Powinno zostać zakończone w ciągu sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku (liczy się dzień, w którym wniosek dotarł do urzędu skarbowego). Jeśli wniosek dotyczy 2002 r., postępowanie musi się zakończyć do 30 listopada 2008 r.

We wniosku nie przeprowadzamy żadnych obliczeń, robi to urząd skarbowy

Postępowanie kończy się wydaniem decyzji. Jeśli organ podatkowy nie stwierdzi żadnych nieprawidłowości, wówczas w decyzji określa kwotę:

- zaległości podatkowej do umorzenia lub

- podatku do zwrotu albo

- zaległości podatkowej do umorzenia i podatku do zwrotu.Jeśli decyzja nie będzie uwzględniała oczekiwań przedsiębiorcy, może się od niej odwołać.

W kasie, pocztą albo na konto

Podatek do zwrotu powinien zostać wypłacony w ciągu miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Zwrot może być wypłacony w kasie urzędu, przekazany pocztą (koszty przekazu obciążą podatnika) albo przelany na rachunek bankowy (koszty przelewu poniesie urząd skarbowy). Sposób wypłaty zwrotu podatku określa przedsiębiorca we wniosku PIT-AZ.

Sama kwota zwrotu podatku nie jest nadpłatą i nie będzie oprocentowana. Kwota ta będzie oprocentowana tylko wtedy, gdy urząd skarbowy przekroczy sześciomiesięczny termin na wydanie decyzji bądź nie zwróci podatku w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Oprocentowanie równe jest stawce opłaty prolongacyjnej.

Nie będzie kary i podatku

Następstwem wydania decyzji określającej kwotę umorzonej zaległości lub podatku do zwrotu jest również to, że podatnik nie podlega karze za wcześniejsze zachowania polegające na ukrywaniu dochodów zagranicznych przed fiskusem. Nie można zatem prowadzić postępowania karnego skarbowego przeciwko podatnikowi w tym zakresie.

Jeśli zdarzyłoby się, że podatnik został już skazany za takie przestępstwo skarbowe (za czyny dotyczące okresu obejmowanego abolicją), to wówczas wpis o skazaniu usuwa się z rejestru karnego. Jeśli kara nie została w całości wykonana, to nie podlega już dalszemu wykonaniu.Kwota zwrotu podatku bądź umorzenia zaległości korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 52e ustawy o PIT. Nie trzeba będzie zatem płacić podatku od zwracanych lub umarzanych na podstawie ustawy abolicyjnej kwot.

Terminu na złożenie wniosku nie będzie można przywrócić, nawet jeśli podatnik nie ponosi winy za opóźnienie. Jeśli zainteresowany wie, że nie zdąży złożyć wniosku, może zwrócić się do swojego urzędu skarbowego o odroczenie terminu. Oczywiście lepszym rozwiązaniem (mniej ryzykownym) jest złożenie wniosku nawet niekompletnego przed upływem terminu. Wówczas jest on zachowany, a podatnik dopiero później jest wzywany do uzupełnienia braków we wniosku (w trybie przewidzianym w ordynacji podatkowej). Decyzja o odroczeniu terminu ma charakter uznaniowy i organ podatkowy może po prostu odmówić.

Sam wniosek nie wystarczy, razem z formularzem PIT-AZ trzeba też złożyć załączniki. Przede wszystkim jest to oświadczenie (na druku AZ-O), że dane we wniosku PIT-AZ są zgodne z rzeczywistością. Oświadczenie to składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Druk oświadczenia, którego wzór określony jest w ministerialnym rozporządzeniu, można znaleźć na stronach internetowych Ministerstwa Finansów pod adresem: http://www.mf.gov.pl/_files_/podatki/formularze_podatkowe/abolicja/oswiadczenie_pit-az_.pdf.

Drugim załącznikiem, który powinni złożyć niektórzy podatnicy, jest zeznanie roczne (korekta zeznania rocznego) za rok, którego dotyczy wniosek PIT-AZ.

Obowiązku tego nie mają ci, którzy prawidłowo i rzetelnie rozliczyli się ze swoich dochodów zagranicznych za dany rok i obecnie żądają zwrotu zapłaconego wówczas podatku.

Podatnicy, którzy w ogóle się nie rozliczyli w danym roku i teraz żądać będą umorzenia zaległości podatkowych, jakie w związku z tym powstały, mają obowiązek złożenia razem z wnioskiem PIT-AZ zeznania rocznego za ten właśnie rok.

Natomiast ci, którzy złożyli nierzetelne zeznanie roczne za dany rok, np. nie ujawniając w ogóle dochodów zagranicznych bądź ujawniając te dochody w zaniżonej wysokości, powinni łącznie z wnioskiem PIT-AZ złożyć korektę zeznania rocznego.

Jeśli nie wykazaliśmy podatku, urząd z niego zrezygnuje, jeśli zapłaciliśmy, dostaniemy zwrot

Tak w skrócie można opisać istotę abolicji. We wniosku nie przeprowadzamy wprawdzie żadnych obliczeń, warto jednak wiedzieć, ile możemy się spodziewać. Jak więc określić kwotę umorzenia albo zwrotu?

Ustal hipotetyczny podatek...

Przede wszystkim trzeba wyliczyć hipotetyczną kwotę podatku, jaką zapłacilibyśmy od swoich dochodów osiągniętych w Polsce i zagranicznych dochodów z działalności, gdyby były opodatkowane przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. W tym celu:

1) do dochodów osiągniętych w Polsce dodaje się zagraniczne „dochody z pracy” oraz ewentualnie inne dochody zagraniczne, które i tak byłyby opodatkowane przy zastosowaniu metody wyłączenia;

2) ustala się stopę procentową podatku do sumy dochodów;

3) ustaloną zgodnie z pkt 2 stopę procentową stosuje się do dochodu polskiego.

Kwota wyliczona zgodnie z pkt 3 jest hipotetycznym podatkiem dochodowym, jaki byłby należny w danym roku, gdyby w miejsce metody zaliczenia stosować metodę wyłączenia z progresją.

...i rozlicz różnicę

Następnie trzeba porównać wyliczoną kwotę z podatkiem, jaki wynika z zeznania rocznego złożonego za dany rok (względnie z decyzji określającej wysokość podatku) oraz z kwotami wpłaconymi przez podatnika.

W każdym wypadku kwota hipotetycznego podatku za dany roku (określonego przy zastosowaniu metody wyłączenia) powinna być niższa od kwoty podatku należnego.

Jeśli podatnik w ogóle nie pokrył tej różnicy (nie wpłacił podatku w wysokości odpowiadającej kwocie różnicy), dokonuje się umorzenia zaległości podatkowej.

Jeśli część różnicy została przez podatnika zapłacona, zaległość odpowiadająca niezapłaconej kwocie różnicy będzie umorzona, natomiast pozostała jej część będzie zwrócona.

Natomiast gdy podatnik opłacił całą różnicę, cała jej kwota będzie zwrócona.

Pan Krzysztof był opodatkowany 19-proc. stawką liniową. Wykonywał działalność także w Danii. Nie zgłosił przychodów z Danii do opodatkowania w Polsce. Może teraz skorzystać z abolicji podatkowej.

Pan Marek, prowadzący jednoosobową firmę w 2004 r., otworzył oddział w Holandii. Nadal jednak działał w Polsce, mając tu miejsce zamieszkania. Będzie mógł skorzystać z abolicji podatkowej.

Spółka jawna w 2006 r. wykonywała prace budowlane w Finlandii, trwające ponad 12 miesięcy. Świadczyła także swoje usługi w Polsce, i wspólnicy mieli tutaj miejsce zamieszkania. Będą mogli więc skorzystać z abolicji podatkowej.

Pan Jacek prowadził w latach 2003 – 2006 działalność gospodarczą w Rosji. Miał miejsce zamieszkania w Polsce. Był opodatkowany w formie ryczałtu ewidencjonowanego. Niektórych dochodów z Rosji nie ujawniał. Może teraz skorzystać z abolicji podatkowej. Jeśli abolicja ma dotyczyć wszystkich tych lat, to będzie musiał złożyć cztery wnioski, odrębnie za 2003, 2004, 2005 i 2006 r.

Pan Tomasz prowadził w 2005 r. działalność gospodarczą w Wielkiej Brytanii. Zarobił tam (w przeliczeniu) 30 000 zł netto. Zapłacił 3000 zł podatku. W Polsce zarobił w 2005 r. 20 000 zł netto. Wysokość rocznego podatku w Polsce wyniosła 10 000 zł. W ciągu roku odprowadzono 4000 zł zaliczek na podatek. Pan Tomasz musiał więc dopłacić 3000 zł podatku.Przy zastosowaniu metody wyłączenia wysokość podatku za 2005 r. wynosiłaby 5500 zł. Pan Tomasz (łącznie z zaliczkami) zapłacił 7000 zł. Kwota do zwrotu wyniesie zatem 1500 zł (7000 zł – 5500 zł).

Pan Wojciech prowadził w 2005 r. działalność w Holandii. Zarobił tam (w przeliczeniu) 50 000 zł netto. Nie rozliczył się z tego w Polsce. Nie osiągał też w Polsce żadnych dochodów. Należny podatek wynikający z zeznania rocznego złożonego łącznie z wnioskiem wyniósł 10 500 zł. Przy zastosowaniu metody wyłączenia podatek wyniósłby 0 zł. Umorzona więc będzie kwota 10 500 zł. Tyle wynosi bowiem zaległość podatkowa.

Pan Zygmunt prowadził działalność w 2005 r. w Finlandii. Zarobił tam (w przeliczeniu) 50 000 zł netto. Zapłacił 5000 zł podatku. W Polsce nie osiągał dochodów.

Składając zeznanie w 2006 r., wykazał dochody zagraniczne wynoszące 30 000 zł i zapłacony za granicą podatek w kwocie 3000 zł. Rozliczył te dochody w Polsce, wykazując należny podatek w kwocie 2200 zł (po odliczeniu podatku z Finlandii).

Wpłacił je do urzędu.Razem z wnioskiem PIT-AZ pan Zygmunt złożył korektę zeznania rocznego. Wykazał tam 50 000 zł dochodów zagranicznych. Kwota należnego podatku wynosiła 5000 zł (po odliczeniu podatku zapłaconego w Finlandii).

Kwota hipotetycznego podatku – obliczonego przy zastosowaniu metody wyłączenia – wynosiłaby 0 zł. W tym wypadku urząd skarbowy umarza zaległość podatkową wynoszącą 2800 zł (5000 zł – 2200 zł) oraz zwraca podatek wynoszący 2200 zł.

Podatki Finanse w Firmie Polak za granicą

Pozostało 97% artykułu