Czy zagraniczny pracodawca może żądać odszkodowania za nagły powrót do Polski?

[b]W ubiegłym roku pojechałem do pracy do Holandii. Przed wyjazdem podpisałem z pośrednikiem umowę przedwstępną oraz kontrakt holenderski, w którym zawarty był "regulamin wewnętrzny domu". Agencja pośrednictwa gwarantowała w nim odpłatne zakwaterowanie dla pracowników wyjeżdżających do Holandii. Gdy dotarłem na miejsce okazało się, że z ważnych przyczyn muszę wrócić do Polski. Teraz (po roku) przyszła do domu faktura na kwotę 7 tys. euro za każdy dzień nieobecności w pracy. Informacja o tym, że za zerwanie kontraktu należy zapłacić karę, była zawarta w regulaminie wewnętrznym domu. Czy to zgodne z prawem?[/b]

Trudno ocenić sytuację prawną czytelnika nie mając dostępu do umów, które czytelnik podpisał. Nie sposób także udzielić pełnej odpowiedzi bez konsultacji z prawnikiem holenderskim. Tego samego zdania jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, do którego zwróciliśmy się z prośbą o interpretację tej konkretnej sytuacji ([link=http://www.rp.pl/artykul/274304,324520_Odpowiedz_Ministerstwa_Pracy_i_Polityki_Spolecznej__Departament_Migracji__DMI_I_053_32_NF_09_na_pytanie__Rz__dotyczace_zawierania_umow_z_pracodawcami_zagranicznymi.html]zobacz odpowiedź MPiPS[/link]).

Dlatego możemy tylko ogólnie przeanalizować sytuację czytelnika i udzielić generalnych wskazówek.

[srodtytul]Prawo polskie czy holenderskie[/srodtytul]

Zacznijmy od ustalenia, jakie prawo będzie miało zastosowanie - polskie czy holenderskie. Art. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=255637]konwencji rzymskiej o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Dz.U. z 2008 r. nr 10, poz. 57)[/link] zawiera zasadę swobody wyboru prawa. Zgodnie z nią strony (czytelnik i pracodawca) mogą wybrać (w sposób wyraźny lub nie budzący wątpliwości), pod jakie prawo podlega podpisana przez nie umowa (lub jej część). Najlepiej zrobić to na samym początku współpracy.

Niestety z listu czytelnika nie wynika, według jakiego prawa zawarł umowę z firmą holenderską. Jeżeli w umowie, którą czytelnik podpisał, nie jest określone, czy podlega ona pod prawo polskie czy holenderskie, to podlega prawu tego państwa, z którym wykazuje ona najściślejszy związek. [b]Najprawdopodobniej więc stosunek pracy będzie regulowało prawo holenderskie[/b].

[srodtytul]Kara w regulaminie domu[/srodtytul]

Najważniejsza dla naszego czytelnika jest odpowiedź na pytanie, czy powinien płacić karę zawartą w regulaminie domu. Czy taka klauzula może znaleźć się w ogóle w umowie najmu domu?

Jeśli "regulamin wewnętrzny domu" podpisany przez czytelnika uznamy za związany z umową o pracę, to kar umownych nie powinno w nim w ogóle być. Jest to sprzeczne z naturą stosunku pracy.

Natomiast, jeśli podpisana umowa ma charakter cywilnoprawny (np. umowa najmu), to kary umowne mogą się w niej znaleźć. [b]Jeżeli jednak w umowie najmu (czy jakimkolwiek innym kontrakcie) zawarte byłyby zapisy regulujące stosunek pracy, to skutki prawne tych zapisów i ich ocena będą oceniane według prawa pracy[/b].

[srodtytul]Kara finansowa za nieobecność[/srodtytul]

Nawet nie znając prawa holenderskiego, można przyjąć założenie, że system ochrony pracowników w krajach Unii Europejskiej jest podobny. Wątpliwe jest więc, by w holenderskim systemie prawa pracy dozwolone było nakładanie wysokich kar pieniężnych za niestawienie się w pracy.

- [b]Zamieszczenie takiej klauzuli w umowie najmu domu jest próbą ominięcia przepisów dotyczących stosowania kar w stosunkach pracy. W Polsce możliwość stosowania kar finansowych jest ograniczona do ściśle określonych przewinień. Nie można nakładać kar pieniężnych za niestawienie się w pracy[/b] - mówi Sławomir Paruch, współpracownik kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak.

Jednak - jak zaznacza mecenas Paruch - umowę i regulamin warto przeanalizować razem z prawnikiem holenderskim. Pomoże on ocenić, które zapisy w nich zawarte są ważne, a które nie.

[srodtytul]Konsultacja ze związkami zawodowymi[/srodtytul]

Przede wszystkim jednak czytelnik powinien skontaktować się z przedstawicielami holenderskich związków zawodowych. Związki zawodowe często pośredniczą w rozwiązywaniu sporów z pracodawcami.

W Holandii umowy zawierane między pracownikami i pracodawcami muszą być zgodne z prawem, a także Porozumieniami Zbiorowymi Pracy (Collective Labour Agreements). Może okazać się, że umieszczając w umowie niektóre zapisy, pracodawca holenderski złamał prawo karne.