Panie marszałku, zbliża się Święto Niepodległości. Jaką rolę w walce o niepodległe państwo polskie odegrały Warszawa i Mazowsze?
ADAM STRUZIK:
Nie waham się stwierdzić, że kluczową. Mazowsze było bez wątpienia polskim Piemontem – to tutaj rozegrały się najważniejsze wydarzenia związane z polskimi wysiłkami niepodległościowymi. Zaczynając od powstania kościuszkowskiego, które przecież zaczęło się w Warszawie, a decydująca bitwa rozegrała się pod Maciejowicami, na południowym krańcu naszego województwa. Także następne powstania – listopadowe i styczniowe – odbywały się w dużej mierze na Mazowszu, żeby wspomnieć tylko pola bitew pod Olszynką Grochowską, Ostrołęką, Iganiami, a także bitwy z 1863 r. pod Węgrowem, Szydłowcem i Iłżą. Podczas I wojny światowej na terenie obecnego Mazowsza walczyły zarówno Legiony Polskie po stronie państw centralnych, jak i Legion Puławski po stronie rosyjskiej. Ale skoro mówimy o wysiłkach niepodległościowych, nie zapominajmy, że budowanie niepodległości to nie tylko walka zbrojna, lecz także aktywność społeczeństwa polskiego na polu kultury, nauki i gospodarki. Na tej ziemi tworzyli tacy wybitni pisarze, jak: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont czy Bolesław Prus, zręby polskiej gospodarki tworzyli Ksawery Drucki-Lubecki, Stanisław Staszic, Andrzej Zamoyski. Wreszcie to na Mazowszu, realnie rzecz biorąc od 1905 r., rozwinęły się wielkie polskie ruchy polityczne – Narodowa Demokracja, Polskie Stronnictwo Ludowe Piast i Wyzwolenie, Polska Partia Socjalistyczna. Tu również działali późniejsi współtwórcy polskiej niepodległości – Józef Piłsudski i Roman Dmowski. Choćby ten krótki przegląd historii naszego regionu pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że Warszawa i Mazowsze to kolebka naszej niepodległości odzyskanej w 1918 r.
Jak władze województwa starają się pielęgnować to dziedzictwo?
– Przede wszystkim przez rozwój naszych instytucji kultury, które związane są tymże dziedzictwem. Jeśli chodzi o placówki, które mają taki charakter, to oczywiście na pierwszym miejscu wypada wymienić Muzeum Niepodległości, o którym za chwilę. W tym miejscu wspomnę o innych. Dla przykładu, Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. Kultywując pamięć o rodzie Krasińskich, w tym o trzecim polskim wieszczu – Zygmuncie Krasińskim, placówka ta przyczynia się do pielęgnowania niepodległościowego dziedzictwa. W ostatnich latach doprowadziliśmy do znaczącego powiększenia potencjału tego muzeum, m.in. poprzez budowę dworu według projektu z 1908 r. Muzeum to stało się także centrum badań nad epoką napoleońską, ma bogate zbiory dotyczące tej epoki, w tym słynną teczkę sztabową Napoleona. Warto powiedzieć też o Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie i jego filii w Gołotczyźnie, gdzie mieści się dworek Aleksandra Świętochowskiego, o rozbudowanym i unowocześnionym Muzeum Mazowieckim w Połocku posiadającym bogate zbiory polskiej sztuki, czy także o Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu. Większość tych placówek w ostatnich latach poczyniła znaczące inwestycje, dzięki czemu przekształciły się w nowoczesne placówki muzealne. Samorząd województwa wspiera także inne wydarzenia – wspomnę tu o wielkiej inscenizacji bitwy pod Pułtuskiem (z 1806 r.), która odbyła się – z udziałem 1800 uczestników – w 2006 r., a także o corocznych rekonstrukcjach bitwy pod Ostrołęką z 1831 r.
