Nikt już nie wierzy Rosji

Kreml próbuje się bronić. Władimir Putin natychmiast po ogłoszeniu tragedii zadzwonił do Baracka Obamy, przedstawiając własną wersję wydarzeń.

– Jest oczywiste, że kraj, nad terytorium którego doszło do wypadku, ponosi za niego odpowiedzialność. Gdyby nie ofensywa podjęta przez ukraińskie władze, nie doszłoby do tego – oświadczył rosyjski przywódca.

Zamach na Putina

W ruch ruszyła także propaganda Moskwy. Związana z Kremlem stacja telewizyjna Russia Today sugerowała na przykład, że zamachowcy chcieli zestrzelić nad Warszawą samolot, którym wracał z Ameryki Łacińskiej Putin. Mieli jednak pomylić cele.

Tej wersji wydarzeń nikt jednak nie bierze za dobrą monetę.  – Wiele wskazuje na to, że samolot został zestrzelony. Odpowiedzialność Rosji jest jasna – oświadczyła kanclerz Angela Merkel, która do tej pory przyjmowała łagodną linię wobec Kremla.

Dane amerykańskiego wywiadu potwierdziły, że maszyna została zestrzelona przez pocisk ziemia–powietrze Buk.

Szczególnie ostro na rosyjską propagandę zareagował premier Australii Tony Abbott.  – Ambasador rosyjski próbował obciążyć winą Ukrainę, ale muszę powiedzieć, że jest to bardzo, bardzo nieprzekonujące. To nie wygląda na wypadek, ale na zbrodnię. A jeśli tak jest, sprawcy muszą zostać postawieni przed wymiarem sprawiedliwości – dodał. W katastrofie zginęło aż 28 Australijczyków, dlatego Canberra, podobnie jak wcześniej Haga, ogłosiła dzień żałoby narodowej.

Dla władz Ukrainy nie ulega żadnej wątpliwości, że odpowiedzialność za zestrzelenie maszyny ponosi Rosja. Prezydent Petro Poroszenko, który jeszcze niedawno próbował doprowadzić do zawieszenia broni i porozumienia z Moskwą, teraz określił zestrzelenie samolotu jako „akt terrorystyczny", który obciąża rachunek Kremla. Zdaniem premiera Arsenija Jaceniuka w ten sposób Rosja wydała wojnę już nie tylko Ukrainie i Europie, ale całemu światu.

David Cameron, którego kraj stracił dziewięciu obywateli w katastrofie, wystąpił o przeprowadzenie śledztwa zgodnie z regułami Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO), instytucji wchodzącej w skład ONZ.

W tym celu w piątek wieczorem czasu polskiego zwołano posiedzenie Rady Bezpieczeństwa. Ta zaś jednogłośnie przyjęła deklarację o przeprowadzeniu „pełnego, dogłębnego i niezależnego międzynarodowego śledztwa".

Zgodnie z zasadami ICAO odpowiedzialność za śledztwo przejmują władze Ukrainy. Premier Malezji Najib Razak powiedział jednak, że Kijów zaprosił do udziału w śledztwie malezyjskich ekspertów. Takie samo zaproszenie prezydent Petro Poroszenko przedstawił premierowi Holandii Markowi Ruttemu. W katastrofie zginęło aż 173 Holendrów, przeszło połowa wszystkich ofiar. Prezydent Barack Obama zapowiedział, że także Stany Zjednoczone są gotowe udostępnić wszelkie środki, aby pomóc w przeprowadzeniu śledztwa.

Wczoraj miejsce katastrofy wciąż było jednak kontrolowane przez separatystów, bez możliwości dostępu dla ukraińskich ekspertów. Misja OBWE w Kijowie oznajmiła, że udało jej się dojść do porozumienia z rebeliantami w sprawie utworzenia korytarza humanitarnego do miejsca tragedii. O udostępnienie tego miejsca wystąpiła także Rada Bezpieczeństwa ONZ.

Separatyści zapowiedzieli jednak, że chcą przekazać Rosji czarną skrzynkę i być może inne elementy maszyny. Oznaczałoby to pogwałcenie reguł ICAO, które jasno stanowią, że całość materiału dowodowego musi pozostać do dyspozycji władz Ukrainy.

Szef rosyjskiej dyplomacji Siergiej Ławrow co prawda oświadczył, że Rosja nie przyjmie czarnej skrzynki, nie wiadomo jednak, na ile jest to szczera deklaracja, a na ile element propagandy czy wręcz szantażu, aby zachować kontrolę nad przebiegiem dochodzenia.

Udział w śledztwie

– Trudno określić, czy jest dla rosyjskich przedstawicieli miejsce w śledztwie prowadzonym przez ICAO – przyznaje brytyjskiemu „Guardianowi" Sidney Dekker, ekspert w dziedzinie lotnictwa na Griffith University w Queensland w Australii. ?– Wypadek nie zdarzył się na terenie Rosji, nie jest to rosyjski samolot i na pokładzie nie było Rosjan. Jedynym powodem włączenia Rosjan do śledztwa mógłby być fakt, że samolot został zestrzelony przez rosyjski pocisk.

Zgodnie z prawem międzynarodowym zestrzelenie cywilnego samolotu pasażerskiego jest uznawane za zbrodnię wojenną.

Rosja jeszcze bardziej od prawnych może jednak się spodziewać skutków politycznych tragedii.

– Putin posunął się za daleko. Nie może to pozostać bez konsekwencji – ostrzegła Hillary Clinton, była sekretarz stanu i możliwa kandydatka demokratów w następnych wyborach prezydenckich.