W Syrii ucichły strzały

Zgod­nie z pla­nem po­ko­jo­wym specjalnego wysłannika ONZ Kofiego Annana w czwar­tek o 6 ra­no w Sy­rii za­czę­ło obo­wią­zy­wać za­wie­sze­nie bro­ni. Sy­ryj­ska ar­mia i wal­czą­ca z nią Wol­na Ar­mia Sy­ryj­ska wstrzy­ma­ły ogień.

Obie stro­ny na­tych­miast za­czę­ły się jed­nak oskar­żać o ła­ma­nie po­ro­zu­mie­nia. Wła­dze w Da­masz­ku zarzucają re­be­lian­tom pro­wo­ka­cję, bo dwie go­dzi­ny po wej­ściu w ży­cie za­wie­sze­nia bro­ni w mie­ście Alep­po do­szło do za­ma­chu na au­to­bus wio­zą­cy żoł­nie­rzy. Zgi­nął je­den ofi­cer, a 24 żoł­nie­rzy zo­sta­ło ran­nych.

Prawo do prote­stu

Zda­niem opo­zy­cji to re­żim nie prze­strze­ga po­ro­zu­mie­nia, bo nie wy­co­fał z miast cięż­kiej bro­ni. – Ma­my fil­my i zdję­cia na do­wód, że cięż­kie uzbro­je­nie wciąż po­zo­sta­je w gę­sto za­lud­nio­nych dziel­ni­cach. W nie­któ­rych przy­pad­kach broń zo­sta­ła po pro­stu prze­su­nię­ta w nie­co in­ne miej­sce – prze­ko­ny­wał Ba­sma Kud­ma­ni z opo­zy­cyj­nej Sy­ryj­skiej Ra­dy Na­ro­do­wej.Opo­zy­cja chce spraw­dzić, na ile re­żim jest skłon­ny do­trzy­mać po­ro­zu­mień. Szef Sy­ryj­skiej Ra­dy Na­ro­do­wej Bur­han Ghal­dżun we­zwał ro­da­ków do po­ko­jo­wych de­mon­stra­cji. – To bę­dzie praw­dzi­wy test. Zo­ba­czy­my, czy po­d­czas de­mon­stra­cji zno­wu pad­ną strza­ły – mó­wił Ghal­dżun, przy­po­mi­na­jąc, że pra­wo do pokojowych protestów gwa­ran­tu­je Sy­ryj­czy­kom plan po­ko­jo­wy.

Cho­ciaż 70 pro­cent miesz­kań­ców Sy­rii to sun­ni­ci, kra­jem rzą­dzi wy­wo­dzą­ca się z szy­izmu mniej­szość ala­wi­tów. W la­tach  80. oj­ciec obec­ne­go pre­zy­den­ta Ha­fez Asad krwa­wo stłu­mił po­wsta­nie sun­nic­kie­go Brac­twa Mu­zuł­mań­skie­go, za­bi­ja­jąc dzie­siąt­ki ty­się­cy lu­dzi. Re­żim mo­że się więc oba­wiać, że kie­dy stra­ci wła­dzę, nie unik­nie ze­msty. Dla­te­go kie­dy na po­cząt­ku ze­szłe­go ro­ku na uli­ce za­czę­li wy­cho­dzić de­mon­stran­ci do­ma­ga­ją­cy się re­form, Ba­szar Asad roz­ka­zał strze­lać do bez­bron­nych uczest­ni­ków pro­te­stów. Po kil­ku mie­sią­cach re­pre­sji na uli­cach za­czę­ło się po­ja­wiać co­raz wię­cej re­be­lian­tów z bro­nią i de­zer­te­rów, któ­rzy utwo­rzy­li Wol­ną Ar­mię Sy­ryj­ską.

Według mię­dzy­na­ro­do­wych or­ga­ni­za­cji praw czło­wie­ka od tam­tej po­ry w wal­kach mo­gło zgi­nąć po­nad 9 ty­się­cy osób. Ra­da Bez­pie­czeń­stwa ONZ dwu­krot­nie pró­bo­wa­ła przy­jąć re­zo­lu­cje umoż­li­wia­ją­ce wy­war­cie pre­sji na re­żim, lecz za­blo­ko­wa­ły je Chi­ny i Ro­sja. Mo­skwa oba­wia­ się, że wy­war­cie zbyt du­żej pre­sji na re­żim do­pro­wa­dzi do je­go upad­ku, a wte­dy stra­ci klu­czo­we­go so­jusz­ni­ka na Bli­skim Wscho­dzie.

Prze­gru­po­wa­nie

Ostat­nią de­ską ra­tun­ku miał być plan po­ko­jo­wy spe­cjal­ne­go wy­słan­ni­ka ONZ i Li­gii Arab­skiej Ko­fie­go An­na­na. Zgod­nie z pod­pi­sa­nym 1 kwiet­nia po­ro­zu­mie­niem sy­ryj­skie woj­ska we wto­rek o świ­cie mia­ły roz­po­cząć wy­co­fy­wa­nie czoł­gów i ar­ty­le­rii z dziel­nic miesz­kal­nych. 48 go­dzin póź­niej obie stro­ny mia­ły wstrzy­mać ogień. Plan za­kła­da tak­że udzie­le­nie po­mo­cy hu­ma­ni­tar­nej cy­wi­lom i pod­ję­cie przez wal­czą­ce stro­ny ne­go­cja­cji na te­mat po­li­tycz­ne­go roz­wią­za­nia kon­flik­tu.

Do ostat­niej chwi­li nie­wie­le wska­zy­wa­ło na to, że plan uda się wpro­wa­dzić w ży­cie. Tuż po za­ak­cep­to­wa­niu wa­run­ków po­ro­zu­mie­nia władze za­ostrzyły ofen­sy­wę. W nie­dzie­lę za­żą­dały od opo­zy­cji pi­sem­nych de­kla­ra­cji, że re­zy­gnu­je z prze­mo­cy, a od kra­jów są­sied­nich, że nie bę­dą do­star­czać bro­ni re­be­lian­tom.

Zda­niem eks­per­tów za­wie­sze­nie bro­ni mo­że po­trwać naj­wy­żej kil­ka dni, bo ty­le cza­su wy­star­czy obu stro­nom na zła­pa­nie od­de­chu, prze­gru­po­wa­nie się i zwar­cie sze­re­gów.

– Kom­pro­mis w Sy­rii nie jest już moż­li­wy, bo Asad wy­rzą­dził lu­dziom zbyt du­żo krzywd. Po­wstań­ca­mi kie­ru­je pra­gnie­nie ze­msty, a ich przy­wód­cy wie­dzą, że ma­ją wspar­cie świa­ta i nie bę­dą chcie­li re­zy­gno­wać z pró­by się­gnię­cia po wła­dzę. Woj­na do­mo­wa mu­si się skoń­czyć al­bo stłu­mie­niem re­be­lii i roz­bi­ciem Sy­ryj­skiej Wol­nej Ar­mii, al­bo oba­le­niem A­sa­da – prze­ko­nu­je w roz­mo­wie z „Rz" Mor­de­chaj Ke­dar, spe­cja­li­sta ds. Sy­rii z izra­el­skie­go Cen­trum Stu­diów Stra­te­gicz­nych Be­gi­na -Sa­da­ta.

Wy­jąt­ko­wa szan­sa

Se­kre­tarz ge­ne­ral­ny ONZ  ma na­dzie­ję, że za­wie­sze­nie bro­ni mo­że być punk­tem zwrot­nym, któ­ry po­zwo­li na po­wstrzy­ma­nie roz­le­wu krwi.

– Sy­ria do­świad­cza rzad­kiej chwi­li spo­ko­ju. To przy­no­si ulgę i na­dzie­ję miesz­kań­com, któ­rzy wy­cier­pie­li już tak wie­le. Mu­si­my wy­ko­rzy­stać ten mo­ment – mó­wił Ban Ki-mun. Szef ONZ za­po­wie­dział, że przy­go­to­wuje mi­sję ob­ser­wa­to­rów, któ­ra będzie nad­zo­ro­wać prze­strze­ga­nie pla­nu po­ko­jo­we­go.