Sąd Najwyższy w najnowszej uchwale dotyczącej praktycznej i ważnej kwestii procesowej orzekł, że nie podlega odrzuceniu jedynie zażalenie wniesione przed doręczeniem zainteresowanemu uzasadnienia.
Procesowe rafy czyhają na każdego
Uchwała ogranicza wątpliwości proceduralne wywołane ostatnią dużą nowelą kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 7 listopada 2019 r. i wprowadziła bardziej rygorystyczny tryb składania zażaleń (także apelacji).
Czytaj więcej
Zasady słuszności zawarte w art. 5 kodeksu cywilnego mogą wspomóc zastosowanie art. 189 kodeksu postepowania cywilnego dotyczącego wszczęcia powództwa o ustalenie prawa. Stanie się tak, gdy powództwo wynikać będzie z trwającego przez wiele lat splotu okoliczności i stosunków prawnych. Wówczas ich rozwikłanie w procesie sądowym nakazuje przyznanie racji stronie wymagającej ochrony ze względu na ogólne poczucie sprawiedliwości.
Tygodniowy termin na wniesienie zażalenia, np. o odmowie zwolnienia z kosztów sądowych, liczony jest od doręczenia skarżonego postanowienia z uzasadnieniem. A sąd z własnej inicjatywy uzasadnień w większości wypadków nie doręcza. Nie wystarczy też uzyskanie uzasadnienia inną drogą np. z internetu. Jeśli strona postępowania (uczestnik) nie wystąpi o sporządzenie uzasadnienia, nie jest uprawniona do zażalenia.
W założeniu nowela kodeksu postępowania cywilnego miała uprościć tryb składania zażaleń, tymczasem Sąd Najwyższy zajmuje się kolejnymi podobnymi kwestiami proceduralnymi.
Kwestia ta wynikła w sprawie o zapłatę kilkunastu tysięcy złotych (swego rodzaju odszkodowania) dla ojca za utrudnianie mu kontaktu z dzieckiem przez matkę. Żądanie to sąd rejonowy w znacznej części uwzględnił. Matka dziecka złożyła wniosek o uzasadnienie postanowienia, a pięć dni potem sąd wezwał ją do sprecyzowania wniosku oraz opłacenia go w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia.
W dniu otrzymania pisma z sądu kobieta uzupełniła wniosek o uzasadnienie, załączając dowód uiszczenia opłaty w wysokości 100 zł (to też nowy rygor). Wskazała przy tym, że już pierwotne pismo stanowiło zażalenie od postanowienia nakazującego jej zapłatę zasądzonej ojcu dziecka kwoty.
Wątpliwości sądu
Przy rozpoznawaniu zażalenie Sąd Okręgowy w Szczecinie powziął wątpliwości, czy zażalenie złożone przed doręczeniem uczestnikowi postępowania odpisu uzasadnienia, o którego sporządzenie wnosił, podlega odrzuceniu czy też nie.
W uzasadnieniu pytania sędzia sądu okręgowego Anna Bilińska-Czyżyk wskazała, że po zmianie procedury pojawiły się dwa poglądy co do dopuszczalności złożenia zażalenia przed doręczeniem odpisu postanowienia z uzasadnieniem, które ma być zaskarżone. Zgodnie z pierwszym strona powinna najpierw zapoznać się z treścią uzasadnienia, aby się do niego odnieść w zażaleniu. Natomiast w przeciwnym stanowisku wskazuje się, że wymóg ten nie został wprost wskazany w kodeksie, a ma daleko idące konsekwencje, gdyż pozbawić może zainteresowanego drugiej instancji sądowej.
Konkurs dla startupów i innowacyjnych firm
I ku temu stanowisku przychylił się Sąd Najwyższy, podejmując uchwałę. Orzekł, że nie podlega odrzuceniu zażalenie wniesione przez uczestnika postępowania przed doręczeniem mu odpisu postanowienia z uzasadnieniem, o którego sporządzenie ten uczestnik wnosił.
Dodajmy, że trzy miesiące temu Sąd Najwyższy podjął uchwałę (III CZP 59/20), że bez wniosku o uzasadnienie uczestnik postępowania nie ma prawa do zażalenia, i aby skutecznie skorzystać ze środków zaskarżenia, konieczne jest ścisłe wypełnienie warunków formalnych.
Sygnatura akt: III CZP 55/20
OPINIA
Dr Artur Rycak , adwokat, Rycak kancelaria prawa pracy i HR
Różnica między sprawami a w konsekwencji i uchwałami Sądu Najwyższego tkwi w tym, że w pierwszej uczestnik wniósł o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem, zaś w sprawie drugiej tego nie zrobił. Sąd Najwyższy utrzymuje jednak konsekwentne stanowisko, że po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z 2019 r. warunkiem wniesienia środka zaskarżenia jest wcześniejsze złożenie wniosku o doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. W sprawie ostatniej – III CZP 55/20 – SN opowiedział się za korzystniejszym dla podsądnego podejściem o przyjmowaniu zażalenia do rozpoznania mimo jego wniesienia przed doręczeniem mu postanowienia z uzasadnieniem.
