W uchwale z 28 lutego 2008 r. Sąd Najwyższy (sygn. III CZP 146/07) wyjaśnił, że taki zwrot, przewidziany w art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z 2005 r. o kosztach sądowych, należy się także wówczas, gdy pozew był obciążony opłatą w wysokości opłaty podstawowej.
Opłata podstawowa jest opłatą minimalną (art. 14 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych). Wynosi 30 zł i jest pobierana w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej ani tymczasowej.
Niższa niż 30 zł nie może być też, w myśl art. 29 pkt 1 ustawy o kosztach, opłata stosunkowa. Sąd pobiera ją w sprawach majątkowych, a stanowi ona zasadniczo 5 proc. wartości przedmiotu sporu albo wartości zaskarżenia, ale nie więcej niż 100 tys. zł.
Inaczej jednak kształtują się opłaty sądowe w sprawach rozpatrywanych w postępowaniu uproszczonym. W tym trybie są rozstrzygane należące do sądów rejonowych spory powstałe na tle umów, jeśli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 tys. zł, a w sprawach o roszczenia wynikające z rękojmi, gwarancji lub niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży konsumenckiej, gdy kwoty tej nie przekracza wartość przedmiotu umowy. W tym postępowaniu sądy rejonowe rozpatrują także sprawy o zapłatę czynszu za mieszkania i o opłaty za korzystanie z mieszkań spółdzielczych, bez względu na wysokość dochodzonej należności. W sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym pobiera się – zgodnie z art. 28 wskazanej ustawy – opłatę stałą.
Jeśli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 2 tys. zł, opłata wynosi 30 zł.
