Upiory przeszłości paraliżują Hiszpanię

Lider socjalistów Pedro Sanchez po raz pierwszy przekonywał wczoraj deputowanych do poparcia rządu, który jego partia (PSOE) zamierza utworzyć z nowym, centroprawicowym ugrupowaniem Ciudadanos. Obie partie mają jednak łącznie tylko 130 mandatów w 350-osobowym parlamencie, dlatego zaplanowane na środę pierwsze głosowanie, w którym wymagana jest bezwzględna większość, niemal na pewno skończy się porażką.

Większe szanse Sanchez może mieć w piątek, bo w czasie drugiego głosowania wystarczy większość deputowanych obecnych na sali, aby rząd uzyskał wotum zaufania. Jeśli wówczas wstrzyma się od głosu populistyczna, skrajnie lewicowa partia Podemos, to rząd PSOE–Ciudadanos będzie miał szanse na sukces.

– W nadchodzących dniach Sanchez będzie próbował dodać jak najwięcej elementów lewicowych do swojego programu w nadziei, że to przekona Pablo Iglesiasa (lider Podemos – red.). Ale nie może pójść w tym za daleko, bo wówczas porozumienie z PSOE zerwie Ciudadanos – mówi „Rz" Oriol Bartomeus, politolog z Uniwersytetu w Barcelonie.

Niepokój Brukseli

Kompromis z Iglesiasem jest jednak mało prawdopodobny, bo lider Podemos chce doprowadzić do marginalizacji PSOE, tak jak w Grecji Syriza zmarginalizowała socjalistów z partii PASOK. Z tego punktu widzenia alians ze „skompromitowanymi" hiszpańskimi socjalistami, na których ciążą zarzuty korupcji, nie ma dla niego sensu.

Ale zanim jeszcze Sanchez podjął próbę uwiedzenia Iglesiasa, zamiary jego rządu zaczęły budzić niepokój w Brukseli. Zakłada on bowiem rozmontowanie wielu reform przeprowadzonych w ostatnich latach przez konserwatywnego premiera Mariano Rajoya. W szczególności miałaby zostać odwrócona reforma rynku pracy z 2012 r., dzięki której łatwiej jest zarówno zwolnić, jak i zatrudnić pracowników – jeden z fundamentów zwiększenia konkurencyjności hiszpańskiej gospodarki.

Już teraz Hiszpania jest tym krajem strefy euro, który ma największe problemy z wypełnieniem zobowiązań w sprawie ograniczenia deficytu budżetowego. W tym roku zamiast obiecanych Brukseli 2,8 proc. PKB będzie to przynajmniej 3,6 proc., o 8 mld euro więcej, niż planowano. Ale po latach zaciskania pasa już nawet Rajoy przyznaje, że dalsze cięcia wydatków są niemożliwe.

– Równowaga hiszpańskich finansów publicznych pozostaje niepewna. Jeśli światowa gospodarka spowolni, deficyt znów wróci do 6–7 proc. PKB – ostrzega w „Financial Times" Juan Rubio-Ramirez z amerykańskiego Duke University.

Dług kraju już przekroczył 100 proc. PKB, proporcjonalnie dwa razy więcej niż w Polsce. To pozostawia niewielki margines na dodatkowe wydatki.

Ewentualny rząd Pedra Sancheza, gdyby w ogóle powstał, może się rozbić o drugą, poza finansami, skałę: niepodległość Katalonii. Pod naciskiem Ciudadanos jego program zasadniczo zakłada centralizację kraju i odwrót od nauki języka katalońskiego.

Nierozliczona wojna domowa

– To doprowadziłoby do dalszej radykalizacji nastrojów niepodległościowych w Barcelonie – ostrzega Bartomeus.

Kataloński rząd regionalny już wdraża 18-miesięczny program budowy instytucji niezależnego państwa, który hiszpański Trybunał Konstytucyjny uznał za nielegalny. Katalończycy twierdzą, że inaczej działać nie mogą, bo przez cztery lata rząd Rajoya odmawiał im prawa zorganizowania referendum w sprawie niepodległości prowincji. Teraz za takim referendum opowiada się Podemos: to kolejna przeszkoda w powstaniu większościowej koalicji w Kortezach.