USA: wymuszone oszczędności

Korespondencja z Nowego Jorku

Amerykańskie media szukają odpowiedzi  na pytanie, kto najbardziej ucierpi wskutek kłótni na Kapitolu. Republikanie i demokraci nie dogadali się przed 1 marca w sprawie sposobu redukcji ogromnego zadłużenia. Dlatego w piątek weszło w życie automatyczne ograniczenie wydatków budżetowych USA.  Jest to tzw. sekwestracja.

Cięcia może jeszcze zatrzymać jedynie kompromis między kontrolującymi Izbę Reprezentantów republikanami a Białym Domem. A na to się na razie nie zanosi. Prezydent Barack Obama spotkał się co prawda w piątek z przywódcami Kongresu, ale niemal nikt nie oczekiwał po nich przełomu.

Bez złudzeń

– Nie będzie żadnego zawieranego w ostatniej chwili porozumienia i absolutnie żadnej zgody na podwyższanie podatków – zapowiadał przed spotkaniem w Białym Domu republikański senator Mitch McConnell.

W takiej atmosferze spotkanie było formalnością  i zakończyło się fiaskiem, a Barack Obama określił  kryzys budżetowy jako rzecz „niewybaczalną", której można byłoby uniknąć.

Sekwestracja  jest szansą na  zmniejszenie gigantycznego długu USA

Prócz Mitcha McConnella z prezydentem rozmawiali także przewodniczący Izby Reprezentantów John Boehner oraz dwoje demokratów – szef większości w izbie wyższej sen. Harry Reid oraz mniejszości w izbie niższej Nacy Pelosi.

Badania opinii publicznej pokazują jednak, że Amerykanie nie mają specjalnie złudzeń co do woli zawarcia kompromisu przez demokratów i republikanów. Propagandową wojnę wydają się jednak wygrywać ci pierwsi.

Według najnowszego sondażu przeprowadzonego na zlecenie telewizji NBC i konserwatywnego „Wall Street Journal" zaledwie 29 procent badanych ocenia w tym kontekście pozytywnie republikanów, a 41 proc. – demokratów. Republikanie wciąż otrzymują wyższe noty od swoich przeciwników w sprawie kontroli długu publicznego i wydatków rządowych, ale po raz pierwszy od wielu lat demokraci są lepiej oceniani w badaniach w sprawie rozwiązywania problemów gospodarczych i polityki podatków.

Ułomny system

W opinii wielu komentatorów sekwestracja jest dowodem na dysfunkcjonalność amerykańskiego systemu politycznego. Perspektywa bolesnych cięć budżetowych miała bowiem być środkiem nacisku na polityków obu partii, aby osiągnąć kompromis w sprawie ograniczenia długu publicznego.

Półtora roku temu Kongres, przy aprobacie Białego Domu, powołał bowiem superkomisję składającą się z członków obu izb, aby wypracować plan zmniejszenia wydatków publicznych i uporania się z problemem deficytu. Misja zakończyła się jednak fiaskiem i zapisy przyjętej wówczas ustawy wymuszają automatyczne cięcia, w tym w najbardziej newralgicznych politycznie dziedzinach – obrony i oświaty.

Znienawidzona sekwestracja

– Sekwestracja jest powszechnie krytykowana przez Amerykanów, ale politycy byli najwyraźniej bardziej zainteresowani zrzucaniem odpowiedzialności na swoich przeciwników niż jej uniknięciem – pisze na łamach „Forbesa" Len Burman, autor książki „Taxes in America: What Everyone Needs to Know". – Nikt normalny nie uważa, że automatyczne cięcia wydatków są normalnym sposobem funkcjonowania rządu.

Poszczególne departamenty i agencje rządu federalnego przygotowują już plany bolesnych cięć. Ograniczenia mają być wprowadzane stopniowo, w miarę wyczerpywania się puli środków – aż do zakończenia roku budżetowego 30 września 2013. Dziesiątki tysięcy pracowników rządu, Pentagonu nie wyłączając, mogą się znaleźć na przymusowych urlopach.

Ale skutki odczują także inni Amerykanie. Na podróżujących samolotami mogą na lotniskach czekać kolejki, bo pracownicy Trasnportation Security Administration, kontrolujący wchodzących na pokład, będą musieli brać obowiązkowe dni wolne od pracy. Federalna Agencja Lotnictwa Cywilnego (FAA) ostrzegła także przed opóźnieniami lotów, bo pracownicy tej instytucji będą co miesiąc wysyłani na dodatkowe dwa dni bezpłatnego urlopu miesięcznie.

Departament Bezpieczeństwa Krajowego może zwolnić nawet do 5 tys. funkcjonariuszy służb granicznych i ponad 2,2 tys. pracowników FBI. Sekwestracja może także zagrozić całemu systemowi federalnego sądownictwa, gdzie prokuratorzy z powodu braku funduszy będą musieli zamknąć wiele otwartych spraw. Może się także okazać, że podczas nadchodzącego lata Amerykanie nie będą mogli odwiedzić swoich ulubionych parków narodowych, włącznie z Yellowstone i Wielkim Kanionem Kolorado. Budżet przeznaczony na ich funkcjonowanie zostanie obcięty o 110 milionów dolarów.

Cięcia są potrzebne

Zwolennicy sekwestracji opowiadają się za ograniczeniem wydatków rządowych, wychodząc z założenia, że to właśnie one ograniczają w długofalowej perspektywie wzrost gospodarczy. Zwracają także uwagę, że rosnący dług publiczny odbije się na kondycji przyszłych pokoleń Amerykanów, którzy będą musieli spłacać zobowiązania zaciągnięte przez obecną generację.

Problemem nie jest jednak skumulowany do kilkunastu bilionów dolarów dług publiczny. Nawet szef Rezerwy Federalnej Ben Bernanke ostrzegał w ostatnich dniach, że Kongres i Biały Dom powinny się skupić na redukcji długu publicznego, a nie tylko na jego ustabilizowaniu.