Kreml ma tylko Donbas

Najcięższe walki toczyły się w poniedziałek o Słowiańsk, 120-tysięczne miasto położone w obwodzie donieckim.

– Rosja wypowiedziała nam prawdziwą wojnę, ale jesteśmy gotowi stawić jej czoło – oświadczył p.o. prezydenta Ołeksandr Turczynow.

Zdaniem przebywających na miejscu zachodnich dziennikarzy walki w Słowiańsku rzeczywiście w poniedziałek trwały, ale raczej na obrzeżach miasta niż w jego centrum. Okazało się także, że ukraińskim wojskom nie udało się odbić z rąk separatystów budynków administracji publicznej w sąsiednim Kramatorsku, jak utrzymywał Kijów. W Mariupolu doszło do żenującej sytuacji, gdy buntownikom udało się przekonać ukraińskich żołnierzy do spożycia jedzenia ze środkami nasennymi i odebrać im broń. Także w Odessie lokalna milicja okazała się zupełnie nieskuteczna: w nocy z niedzieli na poniedziałek pod naporem prorosyjskich manifestantów uwolniła 67 separatystów podejrzanych o udział w doprowadzeniu w piątek do tragicznego pożaru budynku związków zawodowych, w którym zginęło przeszło 40 osób.

– Zamiast skupiać się na zbieraniu łapówek na sąsiednim targu, milicja mogła zapobiec tej tragedii – mówił premier Arsenij Jaceniuk, który przyjechał do Odessy, aby zwolnić całe lokalne kierownictwo sił porządkowych.

Ołeksandr Turczynow przyznał, że „kręgosłupem" operacji terrorystycznej na wschodzie i południu Ukrainy nie są już ani milicja, ani nawet armia, tylko powołana zaledwie kilka tygodni wcześniej Gwardia Narodowa.

– Staramy się szkolić patriotów w prowadzeniu walki tak szybko, jak to tylko możliwe. Ale wysyłanie na front ludzi, którzy nie potrafią posługiwać się bronią, byłoby zbrodnią – tłumaczył opieszałość operacji antyterrorystycznej ukraiński przywódca.

Rosja wspiera separatystów na Ukrainie

Władza w rękach regionów

– Prawda jest bardziej brutalna: o dynamice wydarzeń na Ukrainie decyduje sytuacja lokalna w poszczególnych obwodach kraju, a nie działania Kijowa. Nikt się nie spodziewał, że ukraińskie państwo jest tak słabe – przyznaje „Rz" Olaf Osica, dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich.

Dowody słabości dają jednak nie tylko władze Ukrainy, ale także sponsorowany przez Kreml ruch separatystyczny.

– Wybory prezydenckie ?25 maja na pewno nie odbędą się tylko w dwóch obwodach kraju: donieckim i ługańskim. W pozostałych sytuacja nie rozwija się już tak pomyślnie dla Kremla – podkreśla Osica.

Ukraina jest podzielona na 24 regiony, w tym okupowany przez Rosjan Krym. Co prawda w poniedziałek „nieznani sprawcy" spalili w Mikołajewie oddział należącego do Ihora Kołomojskiego PrivatBanku, jednak Moskwie nie udało się wzniecić w tym strategicznie położonym między Donieckiem a Odessą regionie otwartego buntu. Nie doszło do tego także w sąsiednim Zaporożu. A w Odessie się okazało, że mimo bierności milicji zorganizowani zwolennicy utrzymania jedności Ukrainy, w tym kibice piłkarscy, stawili czoło separatystom. Spokój udało się także utrzymać w Dniepropietrowsku, ale znów nie dzięki działaniom Kijowa, tylko gubernatora, którym został mianowany właśnie Kołomojski. Wywodzący się z tego regionu oligarcha znakomicie potrafi bowiem „wesprzeć finansowo" te służby porządkowe, które skutecznie powstrzymają separatystów.

W najbliższych dniach Moskwa będzie próbowała jeszcze poszerzyć tereny opanowane przez buntowników. Ma po temu przynajmniej dwie okazje: rocznicę zakończenia II wojny światowej 9 maja i zapowiedziane na dwa dni później referendum w sprawie autonomii „republiki donieckiej". Spodziewając się przy tej okazji kolejnej ofensywy, Turczynow nakazał ustawić przez armię punkty kontrolne już nie tylko na wschodzie i południu kraju, ale nawet na drogach prowadzących bezpośrednio do Kijowa.

Groźba drugiej Genewy

Jednak kluczową datą pozostaje 25 maja.

– Wobec chaosu na Ukrainie przeprowadzenie wyborów prezydenckich byłoby absurdem – uważa Dmitrij Pieskow, rzecznik Władimira Putina, zapowiadając w ten sposób, że Moskwa nowego prezydenta nie uzna.

Przeprowadzenie wyborów w takich warunków staje się jednak też dylematem dla Zachodu.

– Uznanie przez Waszyngton i Brukselę prezydenta, który został wybrany przez część Ukraińców, będzie de facto usankcjonowaniem podziału kraju – mówi „Rz" John Lough, ekspert Chatham House w Londynie.

Mimo ograniczonego zasięgu ruchu separatystycznego Moskwa, uważa Lough, będzie w nadchodzących tygodniach starała się jak najbardziej podsycać „chaos" na Ukrainie, aby przekonać Zachód, że należy przeprowadzić wybory w późniejszym terminie po przekształceniu Ukrainy w luźną, podobną do Bośni, konfederację.

– To będzie szantaż Putina: albo Ameryka i Europa wymuszą na Kijowie decentralizację kraju, albo Rosja „będzie zmuszona" sama interweniować. W każdym przypadku wynik ma być jeden: ograniczyć suwerenność Ukrainy, trwale włączyć ją do rosyjskiej strefy wpływów – uważa Lough.

Czy Zachód przyjmie ofertę Kremla?

W poniedziałek szef niemieckiej dyplomacji Frank-Walter Steinmeier wezwał do zwołania „drugiej konferencji w Genewie", choć nie sprecyzował, czy działający na Ukrainie rosyjscy separatyści mieliby zostać uznani za pełnoprawną stronę rokowań.

Na Ukrainie jest wojna. Będzie jak w Syrii?