Jak dbać o środowisko i jednocześnie budować drogi

Wyroki sądów zatrzymujące budowę obwodnicy Augustowa i zakopianki z Poronina do Zakopanego z powodu nieprzestrzegania procedur środowiskowych są sygnałem alarmowym dla programu budowy dróg. Bez zmiany przepisów nie da się go zrealizować

Publikacja: 25.09.2008 08:02

Jak dbać o środowisko i jednocześnie budować drogi

Foto: Fotorzepa, Marian Zubrzycki

Korzystając z programu operacyjnego „Infrastruktura i środowisko”, Polska ma w latach 2007–2013 wybudować 650 km autostrad oraz 2200 km dróg ekspresowych, na co UE przeznaczyła blisko 28 mld euro dofinansowania. Ale czy inwestycje nie zostaną zablokowane tak jak obwodnica Augustowa i zakopianka?

Procedurę ich przygotowania normuje m.in. znowelizowana w 2006 r. ustawa z 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych. Największe pułapki stwarzają jednak prawo ochrony środowiska i ustawa o ochronie przyrody.

– Podpisując traktat akcesyjny, ówczesne władze pochopnie stwierdziły, że nasze prawo ochrony środowiska jest już całkowicie dostosowane do wymogów UE – mówi Jacek Skorupski z Biura Planowania Rozwoju Warszawy. – Tymczasem było już ono zmieniane 60 razy.

Z chwilą przystąpienia Polski do UE weszła także w życie ustawa z 2004 r. o ochronie przyrody. Ma ona chronić prawnie obszary Natura 2000. – To przecież jednak my je wyznaczamy – zauważa prof. Wojciech Suchorzewski, niezależny ekspert tzw. okrągłego stołu w sprawie budowy obwodnicy Augustowa.

Rząd proponuje, ażeby łączna powierzchnia obszarów specjalnej ochrony siedlisk wyniosła ok. 3,7 proc. powierzchni kraju, a ptaków – 8 proc. Organizacje ekologiczne zgłosiły jednak dodatkową listę sięgającą 17,5 proc. powierzchni kraju, którą przecina ponad połowa planowanych dróg. Za realizację programu budowy dróg i autostrad odpowiadają też, poza Generalną Dyrekcją Dróg Publicznych i Autostrad, wojewodowie i władze samorządowe. Każdy z tych organów wydaje na jakimś etapie opinie środowiskowe i decyzje inwestycyjne.

W wielu z tych urzędów uważa się, że w obecnej sytuacji prawnej nie da się pogodzić potrzeby szybkiej budowy i modernizacji dróg z restrykcyjnymi wymogami ochrony środowiska i przyrody. Artykuł 52 prawa ochrony środowiska mówi np., że raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien m.in. zawierać opis analizowanych wariantów, w tym wariantu polegającego na niepodejmowaniu przedsięwzięcia oraz wariantu najkorzystniejszego dla środowiska.

Specjaliści w zakresie drogownictwa twierdzą, że jest to przepis błędnie interpretowany. – Zgodnie z duchem dyrektyw europejskich trzeba inne warianty po prostu omówić, a nie na siłę je od nowa opracowywać – uważa Jacek Skorupski.

Potrzeba zmian prawnych, które odformalizują i przyspieszą budowę dróg, nie wydaje się budzić wątpliwości. Uczestnicy niedawnego spotkania w Warszawie na temat: inwestycje infrastrukturalne a ochrona środowiska, zgodzili się, że wiele procedur trzeba zacząć od nowa. Potrwa to krócej niż kontynuowanie dotychczasowych. Przemyślany musi być też zakres raportów środowiskowych, których opracowanie trwa dziś trzy – cztery lata, a ich jakość bywa kiepska.

W Ministerstwie Środowiska powstał projekt ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Sejm przyjął go 5 września, a dziś rozpatruje Senat. W opinii ministerstwa nowa ustawa wdraża w pełni prawo wspólnotowe do prawa krajowego, a także usprawnia oraz skraca procedury i terminy na przeprowadzanie poszczególnych etapów oceny oddziaływania przedsięwzięć na środowisko i na obszary Natura 2000. Nowo utworzona Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przejmie od ministra środowiska, wojewodów, marszałków i starostów ich dotychczasowe kompetencje do wydawania ocen oddziaływania na środowisko i ochrony obszarów Natura 2000.

Po przeprowadzonych konsultacjach społecznych ma być też wkrótce gotowa prognoza oddziaływania na środowisko dla programu budowy dróg krajowych na lata 2008 – 2012. Pozwoli to wcześniej poznać miejsce potencjalnych konfliktów i pogodzić interesy użytkowników dróg z wymogami ekologii, tak aby Rospuda więcej się nie powtórzyła.

Jako współautor kolejnych koncepcji rozwoju dróg ekspresowych i autostrad jestem zwolennikiem zrównoważonego rozwoju. Oznacza to, że w trakcie ich planowania, projektowania i realizacji muszą być brane pod uwagę potrzeby człowieka, gospodarki i środowiska. W teorii niby wiemy, jak to robić, ale w praktyce słabo to wychodzi. W stosunku do inwestycji drogowych, które nieraz od dziesiątków lat znajdują się zarówno w koncepcjach układu dróg, jak i w planach zagospodarowania przestrzennego, przepisy wymagają sporządzenia dodatkowych wariantów ich przebiegu. Moim zdaniem bezwarunkowy wymóg opracowywania dodatkowych wariantów w stosunku do inwestycji będących od wielu lat w planach jest marnotrawieniem środków publicznych i powoduje opóźnienia w budowie dróg. Choć oczywiście nie jest wykluczone, że wobec nowych zasad zaliczania terenów do przyrodniczo cennych przygotowanie takich wariantów może się okazać konieczne.

Korzystając z programu operacyjnego „Infrastruktura i środowisko”, Polska ma w latach 2007–2013 wybudować 650 km autostrad oraz 2200 km dróg ekspresowych, na co UE przeznaczyła blisko 28 mld euro dofinansowania. Ale czy inwestycje nie zostaną zablokowane tak jak obwodnica Augustowa i zakopianka?

Procedurę ich przygotowania normuje m.in. znowelizowana w 2006 r. ustawa z 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych. Największe pułapki stwarzają jednak prawo ochrony środowiska i ustawa o ochronie przyrody.

Pozostało 89% artykułu
Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów