Wymiana pomników w Rosji. Pięć nowych Stalinów i niszczenie pamiątek po represjonowanych

W całym kraju niszczą pamiątki po represjonowanych w czasach stalinowskich i stawiają pomniki Stalinowi. Kreml milczy.

Publikacja: 25.10.2023 03:00

Pomnik Józefa Stalina we wsi Wyrica, 70 km od Petersburga. W październiku 1961 r. monument stojący n

Pomnik Józefa Stalina we wsi Wyrica, 70 km od Petersburga. W październiku 1961 r. monument stojący na tamtejszym placu został usunięty z cokołu i zakopana w ziemi. Pomnik odkrył w 2002 roku mieszkaniec wsi, odmalował go i ustawił obok swojego domu.

Foto: EPA/ANATOLY MALTSEV

– I w pracy wojskowej, i w pokojowej zrzucamy kolonialną zależność. (…) Pomnik wielkiego humanisty Josifa Stalina to nasze ambicje odlane w brązie – oświadczył jeden z organizatorów ustanowienia takiego w Wielkich Łukach.

Od wybuchu wojny z Ukrainą w Rosji postawiono już pięć pomników Stalinowi. Faktem jest, że przytłaczająca ich większość stoi w mniejszych miejscowościach, czasami na prywatnych działkach. Ostatni odsłonięto w ogródku przedszkolnym w jednym z miast obwodu kirowskiego. Władze obwodu wskazywały miejscowym urzędnikom, że powinni przeprowadzić referendum wśród mieszkańców, „ponieważ nie wszyscy obywatele popierają tę inicjatywę”.

Czytaj więcej

Jak Stalin stał się potworem

Głosowania nie przeprowadzono i „aktywni mieszkańcy miasta skierowali do prokuratury skargę z powodu postawienia pomnika”. Ale i tak skala uwielbienia dla „generalissimusa Zwycięstwa” budzi zdumienie.

Ile jest pomników Józefa Stalina w Rosji

Od schyłku lat 90. do dzisiaj postawiono już 111 Stalinów z brązu lub wykutych w kamieniu. „W latach 90. postawiono tylko pięć pomników, a w ciągu pierwszego dziesięciolecia putinowskiej władzy już 37. Średnio stawiano cztery pomniki Stalina rocznie. Ale po 2014 roku, gdy Putin anektował Krym i zaczął wojnę w Donbasie, częstotliwość stawiania zwiększyła się dwukrotnie” – podliczył skrupulatnie portal Możem Objasnit.

Najwięcej postawiono ich na Kaukazie Północnym, w Osetii Północnej i Dagestanie. Pomiędzy nimi znajdują się jednak Inguszetia i Czeczenia, gdzie Stalin jest znienawidzony za deportację tamtejszych narodów w 1944 roku.

Czytaj więcej

Dlaczego Rosjanie kochają Stalina?

Jednocześnie od początku wojny narasta fala niszczenia pamiątek po represjonowanych w czasach Stalina: tablic pamiątkowych, krzyży, a nawet nagrobków. Tak jak i stawianie pomników tyranowi jest to ruch spontaniczny, tzn. bez polecenia z Kremla, ale realizowany przez regionalnych urzędników. Przy czym w odsłanianiu pomników coraz częściej uczestniczą urzędnicy centralnego szczebla, gdy tymczasem niszczenie pamiątek odbywa się w większości jednak anonimowo.

Fala nienawiści do Polaków w Rosji. Niszczone są miejsca pamięci

Najwięcej zniszczono tablic, pomników i krzyży upamiętniających Polaków. Członkowie rodzin pomordowanych postawili je w ciągu trzech dziesięcioleci w różnych miejscach Rosji. Ostatnim były pamiątkowe tablice na cmentarzu we Władimirze poświęcone wojennemu Delegatowi Rządu na Kraj Janowi Jankowskiemu i Klemensowi Szeptyckiemu. Ten ostatni jednak, choć wnuk Aleksandra Fredry, uważał się za Ukraińca i był przełożonym unickiego zakonu studytów. Zamordowany został jako grekokatolicki Ukrainiec.

Fala nienawiści do Polaków sięgnęła głębiej, znacznie poza okres stalinowski. W Buriacji zniszczono pomnik polskich zesłanych powstańców styczniowych, którzy w czerwcu 1866 roku nad Bajkałem znów chwycili za broń. Większość zginęła w walce z carskim wojskiem, pozostałych sądzono w Irkucku i publicznie powieszono.

Razem z naszymi pomnikami niszczone są litewskie, niekiedy stały razem jako świadectwo wspólnego losu. Ani razu miejscowe władze nie ujawniły, kto to zrobił.

Natomiast jeszcze przed wybuchem wojny zaczęło się w Moskwie i Petersburgu likwidowanie tabliczek rosyjskiej akcji „Ostatni adres”. Na domach, z których zabierano ludzi do łagrów lub na rozstrzelanie, wieszano tabliczki jako ostatni ślad po zaginionych. Kilkaset z nich już zniszczyli „nieznani sprawcy”.

– I w pracy wojskowej, i w pokojowej zrzucamy kolonialną zależność. (…) Pomnik wielkiego humanisty Josifa Stalina to nasze ambicje odlane w brązie – oświadczył jeden z organizatorów ustanowienia takiego w Wielkich Łukach.

Od wybuchu wojny z Ukrainą w Rosji postawiono już pięć pomników Stalinowi. Faktem jest, że przytłaczająca ich większość stoi w mniejszych miejscowościach, czasami na prywatnych działkach. Ostatni odsłonięto w ogródku przedszkolnym w jednym z miast obwodu kirowskiego. Władze obwodu wskazywały miejscowym urzędnikom, że powinni przeprowadzić referendum wśród mieszkańców, „ponieważ nie wszyscy obywatele popierają tę inicjatywę”.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Społeczeństwo
Zwolennicy Izraela zaatakowali zwolenników Palestyny. Setki osób zatrzymanych
Społeczeństwo
Hamas uwiódł studentów w USA
Społeczeństwo
Iran: Ujawniono szczegóły dotyczące śmierci 16-letniej Niki Shakarami. „Użyto pałek”
Społeczeństwo
Chory na raka imigrant wygrał miliard dolarów na loterii. Pieniądze na los pożyczył
Społeczeństwo
USA: Uniwersytet zaczął zawieszać studentów protestujących przeciw Izraelowi
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO