Kto odpuścił Amerykanom

Komendant policji z Sopotu powołał komisję w sprawie pobicia w piątek 24 października taksówkarza przez amerykańskich żołnierzy z fregaty „Hewes”. Chce rozstrzygnąć, kto powinien zajmować się sprawą i kto odpowiada za popełnione wtedy błędy.

Po zajściu pojawiły się głosy oskarżające policję o nieudolność, a Żandarmerię Wojskową o chronienie Amerykanów.

Zdaniem Macieja Gduli, socjologa, członka zespołu „Krytyki Politycznej”, jest to zapowiedź kłopotów, jakie będziemy mieli z amerykańską obsługą tarczy antyrakietowej. – To nie będą harcerze. Sprawa z Sopotu pokazuje, co może zdarzyć się u nas – mówi Gdula. Zaznacza, że historia obecności wojsk USA w Europie pokazała, jakie problemy są z żołnierzami.

Do bójki doszło ok. godz. 23 przed sopockim Grand Hotelem. Kilku Amerykanów zaatakowało taksówkarza, bo nie mogli się z nim dogadać w sprawie ceny za kurs. Piotr L. uderzył głową o chodnik i trafił do szpitala z podejrzeniem wstrząśnienia mózgu. Na miejsce przyjechała policja, a wkrótce po niej Żandarmeria, która – jak twierdzą policjanci – przejęła sprawę.

– Nie przejęliśmy marynarzy – zaprzecza mjr Marcin Wiącek, rzecznik ŻW. – Staraliśmy się pomóc policji. Gdy przyjechali nasi oficerowie, większość żołnierzy już siedziała w autokarze. Nie mieliśmy z nimi kontaktu.

Żandarmi udali się do szpitala. – Pytali, czy to ja jestem ofiarą. Ale przesłuchania jako takiego nie było. Niczego nie podpisywałem – mówi „Rz” Piotr L.

Szef Sztabu Generalnego gen. Franciszek Gągor stwierdził, że taksówkarz sam się przewrócił. Skąd to wiedział? Od kilku dni nie udało nam się z nim skontaktować.

Nieoficjalnie policjanci podkreślają, że z powodu wkroczenia żandarmów bezpośrednio po bójce nie udało się przeprowadzić normalnych czynności: przesłuchać żołnierzy i zbadać, czy nie byli pijani albo pod wpływem narkotyków.

W sobotę nagle ŻW zwróciła sprawę policji. Żołnierze byli już na okręcie uznawanym za terytorium USA. Udało się ich przesłuchać dopiero w niedzielę.

– Dowódca nie robił problemów – mówi „Rz” Barbara Skibicka, szefowa Prokuratury Rejonowej w Sopocie. Zapewnia, że jeśli żołnierze brali udział w bójce, to za to odpowiedzą. Tyle że z Gdyni już odpłynęli.

Kto powinien zajmować się sprawą: policja czy żandarmeria? – Ani ja, ani prawnicy nie potrafimy na to jednoznacznie odpowiedzieć. Zwrócę się o wykładnię do radców prawnych komendy wojewódzkiej i głównej – zapowiada Mirosław Pinkiewicz, szef sopockiej policji.

Jak ustaliła „Rz”, policja, oddając sprawę, opierała się na przepisie ustawy o Żandarmerii Wojskowej. Mówi on, że „w zakresie działań żandarmerii są żołnierze sił zbrojnych państw obcych przebywających na terytorium Polski, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych”. Ale wieczorne wyjście do dyskoteki trudno uznać za służbowy obowiązek. Poza tym na spotkaniu, które odbyło się po zacumowaniu fregaty w Gdyni przedstawiciele ŻW, policji i amerykańskich służb ustalili, że ewentualnymi incydentami z udziałem Amerykanów będą się zajmować policja i cywilna prokuratura. – Poprosiliśmy jednak, by policja informowała nas o takich zdarzeniach – przyznaje mjr Wiącek z ŻW.

Informator „Rz”, prawnik, uważa, że sprawa należała do policji. – Żandarmeria powinna tylko potwierdzić, że Amerykanie są żołnierzami – mówi.

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autorów

[link=mailto://e.zemla@rp.pl]e.zemla@rp.pl[/link], [link=mailto://p.kubiak@rp.pl]p.kubiak@rp.pl[/link][/i]

[ramka][b]Wojciech Cieślak, wykładowca prawa karnego na Uniwersytecie Gdańskim[/b]

Sprawa z Sopotu może służyć przeciwnikom amerykańskiej bazy w Redzikowie. Na razie nie ogłoszono aktu prawnego regulującego jej status. Prawdopodobnie będzie eksterytorialna. Ale powstaje problem odpowiedzialności za czyny popełnione na przepustkach i kwestia, czy żołnierzami będzie się zajmował nasz wymiar sprawiedliwości, czy będą przekazywani do bazy. Amerykanie zazwyczaj uważają się za nietykalnych – starają się nie dopuszczać do sytuacji, by ich obywatele byli sądzeni przez trybunały międzynarodowe czy tym bardziej sądy obcych państw.