Żandarmeria chce więcej

Choć liczba przestępstw w armii spadła o jedną czwartą, Żandarmeria Wojskowa chce zwiększyć swoje uprawnienia. Żołnierze twierdzą, że chcą zdobyć „narzędzia", które spowodują bardziej skuteczne zwalczanie przestępczości.

Propozycje rozszerzenia uprawnień Żandarmerii budzą jednak coraz więcej wątpliwości, także w rządzie.

Więcej niż ABW

Szef ABW Dariusz Łuczak w piśmie przesłanym do ministra obrony, do którego dotarła „Rz", negatywnie ocenia propozycję, aby Żandarmeria zajmowała się „rozpoznawaniem i przeciwdziałaniem przestępstwom o charakterze terrorystycznym".

Takich uprawnień chce resort obrony dla żandarmów w przygotowanym projekcie założeń do nowelizacji ustawy. Zdaniem szefa ABW koliduje to z planowaną reformą służb specjalnych. Takie uprawnienia ma ABW. Łuczak dodaje, że uprawnienia dotyczące zwalczania terroryzmu przez Agencję „nie są kwestionowane i nie będą ograniczane". Szef ABW zwraca też uwagę, że w wojsku rozpoznaniem tego typu przestępstw zajmuje się Służba Kontrwywiadu Wojskowego. Jego zdaniem przekazanie takich uprawnień Żandarmerii spowoduje „dublowanie uprawnień różnych służb".

Przedstawiciele Żandarmerii Wojskowej w przesłanym do „Rz" stanowisku odrzucają jednak te zarzuty. Utrzymują, że już teraz posiada ona takie kompetencje. Ma też uprawnienia do „fizycznego zwalczania terroryzmu" na terenach wojskowych.

Szef ABW krytykuje też możliwość sięgania po informacje objęte tajemnicą bankową i informacji dotyczących umów ubezpieczeniowych – czego także domaga się Żandarmeria. Jego zdaniem takich uprawnień nie będzie miała – po reformie służb – nawet ABW, która zajmie się zwalczaniem przestępczości gospodarczej. Nie wiadomo też, w jakich przypadkach ŻW miałaby mieć wgląd w takie dane.

Resort finansów: „Nie"

Opór MSW budzi z kolei propozycja rozszerzenia kontroli operacyjnej żandarmerii na cywilów, którzy wspólnie z wojskowymi popełniają przestępstwa. Z opinii MSW wynika, że mogłoby dochodzić do kolizji kompetencji z policją.

Kontrowersje budzi też pomysł, aby żandarmi mogli prowadzić kontrole celne wobec żołnierzy powracających z misji. Resort finansów sugeruje, że nie mają oni do tego odpowiednich kompetencji. Nie ma np. pewności, czy mogliby rozpoznać gatunki roślin i zwierząt objętych ochroną.

Ppłk Marcin Wiącek, rzecznik ŻW, tłumaczy, że chodzi tylko o „przyznanie podstawowych uprawnień Służby Celnej, czyli do prowadzenia kontroli osobistej i bagażu".

Wojskowa policja chciałaby mieć także możliwość prowadzenia obserwacji, a także „rejestrowania głosu na terenie wojskowym i poza nim w czasie podejmowanych czynności operacyjnych". Propozycja ta budzi z kolei niepokój Michała Deskura, zastępcy szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. W piśmie przesłanym do MON zwraca uwagę, że w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa Żandarmeria powinna skorzystać z pomocy innych służb, np. CBA, SKW czy policji.

„Czynności operacyjno-rozpoznawcze podejmowane przez dany organ są czynnościami niejawnymi i w związku z tym żadna inna służba nie może prowadzić ich rejestracji lub obserwacji" – tłumaczy ppłk Wiącek.

Z projektu wynika, że zwiększyłby się także katalog przestępstw, których dotyczyłaby kontrola operacyjna. Obserwacja z nagrywaniem rozmów byłaby prowadzona np. przy zwalczaniu terroryzmu, porwania, sutenerstwa, oszustwa i fałszowania pieniędzy.

Przedstawiciele Żandarmerii zastrzegają, że przygotowany projekt jest dopiero konsultowany. Po ich zakończeniu trafi on na posiedzenie Rady Ministrów. Na razie nie ma pewności, kiedy to się stanie.

Poczekać na reformę

– Nie ma sensu tworzenia kolejnej quasi-specsłużby, która wchodziłaby w kompetencje ABW czy SKW – mówi „Rz" poseł Mariusz A. Kamiński, wiceprzewodniczący Sejmowej Komisji Obrony (PiS). Jego zdaniem Żandarmeria ma teraz wystarczające kompetencje i dobrze spełnia swoją rolę.

Dyplomatycznie wypowiada się szef BBN Stanisław Koziej. Jego zdaniem w związku z zapowiadaną reformą służb specjalnych prace nad nowelizacją przepisów regulujących uprawnienia Żandarmerii Wojskowej powinny być „odpowiednio skorelowane z działaniami podjętymi przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych".

Coraz mniej przestępstw wojskowych

Żandarmeria Wojskowa ma 2,8 tysięcy etatów. Zajmuje się wykrywaniem przestępstw i wykroczeń wśród żołnierzy.

W 2012 roku wszczęła 1083 postępowania karne. Ponadto policja powiadomiła o zaistnieniu 94 zdarzeń z udziałem żołnierzy. Głównie dotyczyły one kradzieży, uchylania się od służby wojskowej i fałszowania dokumentów. ŻW zajmowała się też zwalczaniem korupcji wśród wojskowych.