NIK: nierzetelny program standaryzacji komend i komisariatów Policji

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przygotowało i przyjęło Program bez przeprowadzenia koniecznych konsultacji z jednostkami policji, które odpowiadały za prowadzenie inwestycji. Zobligowanie policji przez MSW do wdrażania niedopracowanego Programu narażało ją na ponoszenie niepotrzebnych kosztów - wynika z raportu NIK.

Głównym celem "Programu standaryzacji komend i komisariatów policji" była poprawa warunków obsługi obywateli oraz warunków pracy funkcjonariuszy i pracowników cywilnych w komendach i komisariatach. Program zakładał także stworzenie jednolitego standardu zewnętrznego i wewnętrznego komend oraz komisariatów. Kontrolowany Program był jednym z elementów szeroko rozumianego procesu modernizacji policji. Zastosowanie w nowo budowanych obiektach policji nowej modelowej koncepcji architektonicznej stwarzało szansę na zwiększenie powierzchni użytkowej komend lub komisariatów w stosunku do dotychczasowej. Dawało też możliwość bardziej funkcjonalnego zagospodarowania przestrzeni i przez to poprawy warunków obsługi obywateli oraz pracy funkcjonariuszy i pracowników cywilnych policji.

W ocenie NIK, realizacja Programu standaryzacji komend i komisariatów policji była obarczona poważnymi błędami. Program przygotowano i przyjęto nierzetelnie, bez przeprowadzenia koniecznych konsultacji z jednostkami policji, które odpowiadały za prowadzenie inwestycji. W dodatku jednostki te zobowiązano do wdrożenia nowych rozwiązań, choć ich realizacja była często droższa od dotychczas stosowanych.

Zmuszeni do wyrzucania publicznych pieniędzy

Rozwiązania architektoniczne przyjęte w Programie spowodowały konieczność poniesienia w wielu jednostkach kosztów nawet o 50 proc. większych - od przeciętnej ceny 1 m2 nowej komendy lub komisariatu - niż wcześniej zakładano. Miało to miejsce w sytuacji dysponowania przez policję ograniczonymi środkami na inwestycje, przy równoczesnym występowaniu olbrzymich potrzeb związanych z budową nowych i modernizacją funkcjonujących budynków komend i komisariatów.

NIK wskazuje, że zobligowanie jednostek policji do stosowania szczegółowych, niedopracowanych rozwiązań, które niedostatecznie uwzględniały lokalne uwarunkowania, było działaniem niecelowym i zarazem niegospodarnym, narażającym w konsekwencji policję na ponoszenie niepotrzebnych kosztów.

Modelowa koncepcja architektoniczno-budowlana podlegała wielokrotnym korektom, m.in. z uwagi na błędy dostrzeżone przez wykonawców. Dotyczyły one m.in. założeń niezgodnych z wymaganiami lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego w miejscu prowadzonej inwestycji, modelowego kształtu i wielkości działki budowlanej różniącego się od uzyskanej działki pod budowę komend lub komisariatów, małej architektury (np. ogrodzeń), funkcjonalności pomieszczeń, czy też zastosowanego wyposażenia oraz przewidzianych kosztownych materiałów budowlanych o specyfikacjach spełnianych jedynie przez pojedynczych producentów albo niespełniających wymogów sanitarnych. W efekcie policja nie zrealizowała żadnej inwestycji zgodnej w pełnym zakresie z wymaganiami Programu. Nie wypracowano także zakładanego jednolitego i spójnego modelu komendy i komisariatu policji, jednolitego standardu obsługi obywateli ani standardu pracy dla policjantów i pracowników cywilnych, które miały być efektem wykonania założeń Programu.

Logo z kosztowną czcionką

Również zobligowanie do stosowania nowego logo i nowego symbolu policji (wprowadzonych Księgą Znaku i elementów identyfikacji wizualnej komend i komisariatów policji) w jednostkach nowo budowanych lub poddawanych modernizacji, przy równoczesnym pozostawieniu dotychczas stosowanego logo i znaku policji w komendach i komisariatach policji nieobjętych Programem, stwarzało ryzyko dezorientacji w tak ważnej dla obywateli sferze identyfikacji służb stojących na straży porządku publicznego.

NIK ustaliła, że wdrożenie Księgi Znaku i elementów identyfikacji wizualnej komend i komisariatów policji wiązało się z obowiązkiem wykorzystywania w elementach identyfikacji wizualnej dodatkowo płatnej czcionki. Prowadziło to do ponoszenia kolejnych kosztów przy opłatach m.in. za każdą tablicę, znak identyfikacyjny, a także za używanie tego rodzaju czcionki na poszczególnych komputerach. Narażenie policji na ponoszenie tego rodzaju wydatków wynikało z nierzetelnego sformułowania oczekiwań wobec twórców logo i symbolu policji.

Policja wielokrotnie sygnalizowała Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, że obligatoryjne stosowanie rozwiązań zawartych w Programie może prowadzić do konfliktu z prawem. Zasada obligatoryjności została uchylona dopiero 18 marca 2015 r., kiedy to uznano, że absolutnym priorytetem przy modernizacji jest przestrzeganie zapisów ustawy prawo zamówień publicznych, w szczególności zachowanie uczciwej konkurencji, i ustawy o finansach publicznych, w tym zwłaszcza celowego i racjonalnego wydatkowania środków publicznych.

We wnioskach pokontrolnych skierowanych do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji NIK zwraca uwagę, że   wypracowywanie optymalnego modelu komisariatu lub komendy winno być poprzedzone rzetelnymi konsultacjami z terenowymi jednostkami policji, tak by uwzględnione zostały uwarunkowania regionalne i wymogi lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. NIK uważa, że taka droga postępowania jest szczególnie istotna w sytuacji, gdy od wielu lat na realizację koniecznych potrzeb remontowo - budowlanych przeznaczane są niewystarczające środki.