Zaskarżenie orzeczenia komisji lekarskiej: szef weźmie udział w postępowaniu

Komisje lekarskie podległe ministrowi spraw wewnętrznych i administracji oceniają zdolność fizyczną i psychiczną funkcjonariuszy do pełnienia służby, a także orzekają m.in. o tym, czy ich niezdolność do służby z powodu choroby pozostaje w związku z jej szczególnymi warunkami lub właściwościami. Wydają więc orzeczenia o stanie zdrowia i stopniu zdolności do służby, jak również o stopniu uszczerbku na zdrowiu, związku schorzeń i ułomności ze służbą. Oczywiście nie tylko (>patrz ramka). Komisje te zajmują się bowiem także wybranymi kategoriami pracowników, np. do ich zadań należy ustalenie zdolności fizycznej i psychicznej kandydatów do pracy w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych kontroli skarbowej, inspektorów i pracowników zatrudnionych w tych komórkach. Wszystkie ich zadania określa art. 1 ustawy z 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, dalej ustawa o komisjach. Od ich rozstrzygnięć zależy zatem nie tylko otrzymanie przez funkcjonariuszy określonych świadczeń i ich wysokość, ale także dalsze ich funkcjonowanie w danej służbie. Stąd tak duże znaczenie postępowania odwoławczego oraz kontroli sądowej tych orzeczeń. W tej ostatniej kwestii przepisy ustawy o komisjach milczą, co nie znaczy, że taka kontrola jest niedopuszczalna.

Postępowanie odwoławcze

Zgodnie z ustawą o komisjach odwołanie od nieprawomocnego orzeczenia rejonowej komisji lekarskiej może wnieść zarówno osoba badana (np. funkcjonariusz), jak i podmiot kierujący ją do komisji (w Policji czy Straży Granicznej będzie nim przełożony właściwy w sprawach osobowych). Powinno być ono wniesione do Centralnej Komisji Lekarskiej (CKL) w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia rejonowej komisji lekarskiej, za pośrednictwem tej komisji, która orzeczenie wydała. Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia.

Podobne uprawnienie przysługuje małżonkowi lub innemu uprawnionemu członkowi rodziny zmarłego funkcjonariusza. Mogą oni składać odwołanie od orzeczenia rejonowej komisji lekarskiej ustalającego związek śmierci funkcjonariusza ze służbą.

Odwołanie wniesione po wskazanym wyżej terminie nie podlega rozpatrzeniu. Chyba że naruszenie terminu do wniesienia odwołania nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby badanej albo osoby zainteresowanej (małżonka lub innego uprawnionego członka rodziny). Wówczas CKL może (na uzasadniony wniosek tej osoby) rozpatrzyć odwołanie mimo upływu terminu do jego wniesienia.

Orzeczenia w II instancji

Na rozpatrzenie odwołania CKL ma 30 dni od jego otrzymania (w przypadku konieczności wykonania dodatkowych badań lub uzyskania dodatkowych dokumentów – 60 dni). Robi to po zapoznaniu się ze wszystkimi dokumentami w sprawie, a w razie potrzeby również po przeprowadzeniu niezbędnych badań lub po zleceniu przeprowadzenia dodatkowych badań lekarskich, w tym obserwacji w podmiocie leczniczym, lub po dostarczeniu na jej żądanie dodatkowych dokumentów.

Centralna Komisja Lekarska:

- utrzymuje w mocy zaskarżone orzeczenie albo

- uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i wydaje nowe (ale nie może tego zrobić na niekorzyść osoby badanej, chyba że zaskarżone orzeczenie jest sprzeczne z prawem lub zostało wydane z pominięciem istotnych okoliczności faktycznych), albo

- uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia przez rejonową komisję lekarską. W takim przypadku niezwłocznie zwraca dokumentację orzeczniczą do rejonowej komisji lekarskiej, która w terminie 30 dni od dnia otrzymania dokumentacji powinna wydać nowe orzeczenie w danej sprawie.

Do postępowania odwoławczego prowadzonego przez CKL stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed rejonowymi komisjami lekarskimi. W postępowaniu przed komisjami w zakresie nieuregulowanym – przepisy kpa.

Kontrola sądowa

Od orzeczenia CKL odwołanie nie przysługuje. Można je jednak zaskarżyć do sądu. Przynajmniej niektóre. Jak podkreślił bowiem NSA w uzasadnieniu wyroku z 13 listopada 2015 r. (I OSK 2488/15), orzeczenia komisji lekarskich podległych MSW można podzielić na dwie odrębne grupy. Pierwsza z nich związana jest z ustalaniem przez komisję zdolności do służby. W tego typu orzeczeniach oceniany jest stan zdrowia danej osoby na potrzeby zaliczenia jej do określonej kategorii zdolności do służby w celu przyjęcia do niej, dalszego jej pełnienia czy zwolnienia ze służby. Orzeczenia w tych sprawach są wiążące dla organu w sprawie powołania danej osoby do służby, przeniesienia funkcjonariusza na inne stanowisko służbowe czy zwolnienia ze służby. Stanowią one zatem podstawę do wydania przez właściwe organy decyzji administracyjnej, na mocy której osoba jest przyjmowana do służby, przeniesiona na inne stanowisko służbowe czy też z niej zwalniana. W orzecznictwie NSA podkreśla się, że komisje lekarskie, działające w sprawach funkcjonariuszy czy kandydatów do służb mundurowych, są organami administracji publicznej i swoje rozstrzygnięcia podejmują w formie decyzji administracyjnych, nazwanych orzeczeniami. Orzeczenia w tym zakresie podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego (por. wyroki NSA: z 21 maja 2015 r. I OSK 2978/13 i 9 listopada 2009 r. I OSK 354/09).

Drugą grupę orzeczeń wydawanych przez komisje stanowią natomiast orzeczenia, które ustalają schorzenia funkcjonariusza oraz ich związek ze służbą do celów m.in. odszkodowawczych lub rentowych albo zaopatrzenia emerytalnego. Orzeczenia te mają wyłącznie charakter orzeczenia wstępnego, jako jedna z przesłanek ustalenia prawa do określonych świadczeń, ich zakresu i wysokości. W konsekwencji nie podlegają one zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Mogą być tylko poddane kontroli sądów powszechnych w ramach rozpoznawania odwołań od decyzji o świadczeniach rentowych, emerytalnych czy odszkodowawczych.

Przełożony może się włączyć

Zaskarżyć orzeczenie CKL do sądu (oczywiście tylko w sprawach, które należą do kognicji sądów administracyjnych) może zarówno osoba, której to orzeczenie dotyczy, jak i ta, która była władna skierować ją do komisji (to, czy to zrobiła czy nie, jest bez znaczenia). Będzie nim np. przełożony właściwy w sprawach osobowych w przypadku funkcjonariuszy Policji SG i PSP czy np. kierownik jednostki organizacyjnej w przypadku funkcjonariuszy SW. Zresztą nawet jeśli skarżącym jest funkcjonariusz, to wymienieni przełożeni wezmą udział w rozprawie i to na prawach strony. Co oznacza, że gdy nie będą zgadzać się z wydanym wyrokiem, będą mogli złożyć skargę kasacyjną na takich samych prawach jak skarżący funkcjonariusz (>patrz pytanie).

podstawa prawna: art. 1, art. 26, art. 42–47 ustawy z 28 listopada 2014 r. o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych (DzU z 2014 r., poz. 1822)

Sprawy należące do właściwości komisji lekarskich

Komisje lekarskie podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych orzekają m.in. w sprawach dotyczących:

- ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej do służby kandydatów do służby w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biurze Ochrony Rządu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym i Służbie Więziennej;

- oceną stanu zdrowia funkcjonariuszy wymienionych wyżej formacji oraz ustaleniem ich zdolności fizycznej i psychicznej do służby;

- ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby lub choroby pozostającej w związku ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby, a także związku śmierci funkcjonariusza z wypadkiem lub chorobą pozostającą w związku ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby (funkcjonariuszy wymienionych formacji);

- uznania (funkcjonariuszy wymienionych formacji) za inwalidów lub uznania ich za niezdolnych do samodzielnej egzystencji, jak również ustalenia związku albo braku związku inwalidztwa ze służbą albo ustalenia związku lub braku związku śmierci ze służbą funkcjonariuszy;

- potrzeby udzielenia urlopu zdrowotnego funkcjonariuszy Policji, SG, PSP i SW;

- uznania (byłych funkcjonariuszy Policji, SG, PSP, BOR, CBA i SW zwolnionych ze służby lub których stosunek służbowy wygasł) za inwalidów lub uznania ich za niezdolnych do samodzielnej egzystencji, jak również ustalenia związku albo braku związku inwalidztwa ze służbą albo ustalenia związku lub braku związku śmierci ze służbą funkcjonariuszy zwolnionych ze służby;

- ustalenia zdolności do pracy (byłych funkcjonariuszy wymienionych formacji zwolnionych ze służby lub których stosunek służbowy wygasł) w celu określenia grupy inwalidzkiej;