Czasem przedterminowe wybory to konieczność

Rada powiatu wybierana jest w wyborach bezpośrednich. Zasady ich przeprowadzania regulują przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0E240A28B27F35E6F2D6CE11546597A8?id=170645]ustawy z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn. DzU z 2003 r. nr 159, poz. 1547 ze zm.)[/link].

Rada jest organem stanowiącym i kontrolnym. W jej skład wchodzą radni w liczbie 15 w powiatach liczących do 40 tys. mieszkańców oraz po dwóch na każde kolejne rozpoczęte 20 tys. mieszkańców. Rada nie może jednak liczyć więcej niż 29 dziewięciu radnych.

Kadencja rady trwa cztery lata, licząc od dnia wyborów.

W określonych w ustawach sytuacjach organ ten może zostać rozwiązany przed upływem kadencji.

Skrócenie kadencji powiatowego organu wykonawczego może nastąpić w trybie jego odwołania w drodze referendum. Stanowi o tym wprost art. 10 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D0D95401EB3FD1747F84980CD873D58B?id=163434]ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm., dalej usp)[/link]. Zasady przeprowadzania referendum w tej sprawie określają przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6339A6C0434CD0C51AE50AC91526E817?id=128788]ustawy z 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (DzU nr 88, poz. 985 ze zm.)[/link]. Jednakże w określonych w przepisach sytuacjach kadencja rady powiatu może zostać również skrócona z mocy prawa.

[srodtytul]Niewybrany zarząd[/srodtytul]

Do wyłącznej kompetencji rady należy wybór i odwołanie zarządu powiatu. Zgodnie z art. 27 ust. 1 organ stanowiący wybiera organ wykonawczy w liczbie od trzech do pięciu osób, w tym starostę i wicestarostę. Ma na to określony czas. Przepis ten stanowi bowiem, że wybór powinien nastąpić w ciągu trzech miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy.

Wybór zarządu następuje dwutorowo. Krokiem pierwszym jest wybór starosty, co następuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Następnie – na wniosek starosty – rada wybiera wicestarostę oraz pozostałych członków zarządu, co następuje zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady. Głosowanie w tej sprawie również ma charakter tajny.

Określony w art. 27 ust. 1 usp [b]termin wyboru zarządu jest terminem nieprzekraczalnym. Jeżeli upłynie bezskutecznie, to zgodnie z art. 29 ust. 1 usp skutkuje to rozwiązaniem rady[/b] i koniecznością przeprowadzenia przedterminowych wyborów. Informację o rozwiązaniu rady z ww. przyczyny do publicznej wiadomości podaje niezwłocznie wojewoda. Czyni to w sposób zwyczajowo przyjęty na obszarze powiatu oraz ogłasza w formie obwieszczenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Całą procedurę należy powtórzyć w sytuacji, gdy wybrana w przedterminowych wyborach rada nie zdoła wybrać zarządu. Jednakże w tym wypadku – zgodnie z treścią art. 29 ust. 5 – przedterminowych wyborów się nie przeprowadza. Zadania organów powiatu, a więc także zarządu przejmuje w takim wypadku ustanowiony przez prezesa Rady Ministrów komisarz, który funkcję swoją sprawuje aż do końca kadencji i kolejnych, tym razem terminowych wyborów samorządowych. Komisarz wykonuje zadania i kompetencje starosty, w tym związane ze zwierzchnictwem nad administracją zespoloną na szczeblu powiatowym.

[srodtytul]Zmiany w podziale terytorialnym[/srodtytul]

Organy powiatu ulegają ponadto rozwiązaniu z mocy prawa w sytuacjach określonych w art. 197 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 5 ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

Dotychczasowa rada powiatu zostaje rozwiązana z mocy prawa, jeżeli z [b]jednego powiatu tworzy się dwa lub więcej, jak również wtedy gdy obszar jednego powiatu zostaje włączony do drugiego, albo gdy z dwóch lub więcej powiatów utworzono nową jednostkę samorządu terytorialnego tego samego stopnia.[/b]Rozwiązanie rady z mocy prawa ma miejsce również wówczas, gdy jej skład zmniejszył się poniżej trzech piątych ustawowej liczby radnych w wyniku zmian w jej składzie lub gdy z powiatu zostaje wyłączony obszar stanowiący okręg wyborczy dla wyboru danej rady i zostaje on włączony do powiatu sąsiedniego.

[srodtytul]Powtarzające się naruszenia prawa[/srodtytul]

Ustawa o samorządzie powiatowym przewiduje w art. 83 jeszcze jeden przypadek, w którym może dojść do rozwiązania rady powiatu. Jego zaistnienie nie skutkuje jednak skróceniem kadencji z mocy prawa. Następuje to bowiem w drodze uchwały Sejmu podjętej na wniosek prezesa Rady Ministrów. Wniosek taki premier może zgłosić w przypadku stwierdzenia powtarzającego się naruszenia przez organ stanowiący powiatu konstytucji lub ustaw.

Ustawodawca nie sprecyzował, jak poważne naruszenie konstytucji lub ustaw uzasadnia rozwiązanie rady powiatu, co może prowadzić do dowolności interpretacyjnej. [b]Podstawą zastosowania środków określonych w art. 83 ust. 1 i 2 jest wielokrotne wykorzystanie środków nadzorczych, potwierdzające naruszenie ustaw i konstytucji, które nie przyniosły pożądanych rezultatów [/b][b](por. uchwałę TK z 5 października 1994 r., W 1/94, OTK 1995, nr 2, s. 47)[/b]. Rozwiązanie rady jest równoznaczne z rozwiązaniem pozostałych organów powiatu.

[ramka] [b]Uwaga[/b]