Warto korzystać z ministerialnych wyjaśnień

– Przepisy prawa powinny być formułowane w taki sposób, aby budziły jak najmniej wątpliwości – mówi Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego.

Niestety tak nie jest. Najlepszym przykładem są przepisy określające, kto wygasza – w obecnej kadencji – mandat radnego skazanego prawomocnym wyrokiem za popełnione przestępstwo umyślne. Według Państwowej Komisji Wyborczej właściwa w tych sprawach jest rada gminy. Zdaniem wrocławskiego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w takiej sytuacji wygaśnięcie mandatu stwierdza komisarz wyborczy (sygn. III SA/Wr 87/12).

Niewiążące opinie

– Wszelkie wątpliwości związane ze stosowaniem przepisów prawa rozstrzygają co do zasady sądy – podkreśla Ryszard Piotrowski. – To wynika z konstytucyjnej zasady trójpodziału władzy – wyjaśnia.

Oczywiście nie oznacza to, że władze lokalne nie mogą występować o wyjaśnienie wątpliwości w stosowaniu prawa do innych organów państwa. Często też z tej możliwości korzystają, przedstawiając nurtujące je zagadnienia prawne do rozstrzygnięcia np. ministrom.

Przykładowo wójt jednej z gmin wystąpił do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji z pytaniem dotyczącym możliwości wykorzystania środków funduszu sołeckiego na zakup niezbędnego do remontu gminnej drogi tłucznia. Ministerstwo odpowiedziało, że z przepisów ustaw (o funduszu sołeckim, samorządzie gminnym i ustawy o drogach publicznych) nie wynika, aby taki zakup nie mógł być ze środków tego funduszu sfinansowany. Jednocześnie ministerstwo zastrzegło, że nie posiada kompetencji do dokonywania wiążącej oceny prawnej sytuacji dotyczących gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Jego wyjaśnienia stanowią jedną z możliwych interpretacji obowiązujących przepisów prawa.

– Interpretacje dają władzy lokalnej gwarancję, że organy podległe administracji rządowej będą stosowały przepisy zgodnie z wykładnią dokonaną przez ministrów jako organy stosujące prawo – mówi Ryszard Piotrowski. – Wykładnia ta jednak nie będzie wiążąca dla sądów – zastrzega ekspert.

Sąd wyjaśni

– Naczelny Sąd Administracyjny ma możliwość wydawania uchwał, które wiążą wszystkie składy orzekające sądów administracyjnych – mówi Joanna Kube, sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Uchwały są podejmowane m.in. na wniosek prezesa NSA, w celu wyjaśnienia przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Mogą być też podejmowane na wniosek składu orzekającego, jeżeli w rozpatrywanej sprawie pojawi się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości.

– Uchwały podjęte w składzie siedmiu sędziów, pełnej izby lub pełnego składu NSA są dla pozostałych składów orzekających wiążące w tym sensie, że jeżeli jakiś sąd nie zgadza się z dokonaną w uchwale wykładnią przepisów, to musi wystąpić do odpowiedniego składu, który uchwałę wydał, o jej zmianę – wyjaśnia sędzia.

Dla organów administracji są one jednak wiążące tylko pośrednio.

– Organ wydający rozstrzygnięcie niezgodne z interpretacją przepisów wyrażoną w uchwale musi się liczyć z tym, że organ drugiej instancji albo sąd takie rozstrzygnięcie uchyli – mówi sędzia Joanna Kube.

Możliwe odszkodowanie

A co się stanie, gdy zastosowana np. przez wójta wykładnia przepisów zaproponowana przez ministra okaże się błędna i w konsekwencji jej zastosowania powstanie szkoda w gminnym majątku?

– W takiej sytuacji wójt może na przykład zostać pociągnięty do odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych – mówi Mariusz Filipek, radca prawny z Kancelarii Prawnej Filipek & Kamiński sp. kom.

– W takich okolicznościach gmina będzie miała jednak roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej, czyli np. ministra – wyjaśnia radca prawny.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora m.cyrankiewicz@rp.pl

Ogólne i indywidualne

Przepisy ordynacji podatkowej stanowią, że minister finansów jest organem właściwym do wydawania interpretacji prawa podatkowego, natomiast pozostali ministrowie, w zakresie ich właściwości, nie posiadają takich kompetencji. Minister finansów wydaje interpretacje ogólne. Są one sporządzane, kiedy wystąpią rozbieżności w stosowaniu prawa podatkowego przez organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej i służą do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów przez te organy. Minister finansów wydaje także pisemne interpretacje indywidualne. Są one sporządzane na wniosek zainteresowanego (podatnika), w jego indywidualnej sprawie. Wniosek o interpretację indywidualną może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzeń przyszłych.

Podatki Interpretacje i Wyjaśnienia Urzędów Zezwolenia Ustrój i Kompetencje Samorządu

– Przepisy prawa powinny być formułowane w taki sposób, aby budziły jak najmniej wątpliwości – mówi Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego.

Pozostało 88% artykułu