Wypłata odszkodowań byłym właścicielom warszawskich gruntów znacjonalizowanych

Wypłata odszkodowań byłym właścicielom warszawskich gruntów znacjonalizowanych bądź skomunalizowanych na podstawie tzw. dekretu Bieruta to znaczny wydatek dla budżetu m.st. Warszawy.

– Od 2003 r. wypłaciliśmy ponad 572 mln zł odszkodowań byłym właścicielom – informuje Agnieszka Kłąb, rzecznik prasowy Urzędu m.st. Warszawy. – W 2012 r. było to ponad 182 mln zł, a rok wcześniej ponad 233 mln zł – dodaje.

Stolicy z odsieczą

Senatorowie PO wnieśli do marszałka Senatu projekt nowelizacji ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji (druk nr 410). Przewiduje on przyznanie Warszawie w latach 2013–2015 corocznie kwoty do 200 mln zł na wypłatę odszkodowań za przejęte dekretem Bieruta grunty. Ale nie wszystkie – jedynie te, o których mowa w art. 215 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Są to przejęte przez państwo gospodarstwa rolne oraz domy jednorodzinne.

Jak wynika z projektu, środki na odszkodowania mają pochodzić z Funduszu Reprywatyzacyjnego, o którym mowa właśnie w ustawie z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji.

– Odszkodowania za znacjonalizowane mienie powinny obciążać nie tylko budżet Warszawy, ale także Skarb Państwa – przekonuje Aleksander Pociej, senator reprezentujący projektodawców. – A to dlatego, że skomunalizowane (zgodnie z art. 1 dekretu) grunty stały się w wyniku dalszej nacjonalizacji własnością właśnie Skarbu Państwa, co nastąpiło w 1950 r. – wyjaśnia.

Stan ten utrzymywał się do wejścia w życie ustawy z 10 maja 1990 r. o samorządzie terytorialnym, kiedy stały się one z powrotem majątkiem Warszawy.

– Skarb Państwa przez 40 lat czerpał pożytki z tych nieruchomości, a mimo to dzisiaj wszystkie odszkodowania musi płacić sama Warszawa, której budżet tego nie wytrzymuje – zwraca uwagę senator Pociej. – Ze względów sprawiedliwości również Skarb Państwa powinien finansować, przynajmniej częściowo, odszkodowania za nieruchomości warszawskie – podkreśla.

– Finansowy zastrzyk dla miejskiego budżetu z Funduszu Reprywatyzacyjnego ułatwi nam realizację części wyroków – zauważa Agnieszka Kłąb. – Jednocześnie zapewni miastu płynne funkcjonowanie w sytuacji, w której wpływy do budżetu z podatków – czyli nasze główne źródło dochodów – maleją, a skala roszczeń stale wzrasta – dodaje.

Trudnej sytuacji miasta nie ułatwiają sądy. Jak wynika bowiem z uchwały Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2013 r., właścicielom warszawskich gruntów odebranych na podstawie dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy należy się pełne odszkodowanie, nawet jeśli potem utraciliby swój grunt wskutek wywłaszczenia (sygn. III CZP 73/12).

Kraków się odwołuje

– Byli właściciele nieruchomości z innych miast mogą dochodzić odszkodowań za bezprawną nacjonalizację na drodze sądowej w terminie trzech lat od wydania decyzji stwierdzającej bezprawność orzeczenia administracyjnego – wskazuje senator Pociej.

– W latach 2003–2009 wypłaciliśmy osobom wywłaszczonym na podstawie ustawy z 2 kwietnia 1959 r. o remontach i odbudowie oraz o wykańczaniu i nadbudowie budynków w wysokości przekraczającej 7,3 mln zł – podaje Monika Chylaszek, rzecznik prezydenta Krakowa. – Szacujemy, że roszczenia byłych właścicieli wynikające tylko z tej ustawy mogą sięgnąć 120 mln zł – podkreśla.

Do tej pory Kraków skutecznie odwołuje się od zasądzanych odszkodowań.

– Obecnie prowadzonych jest około 310 spraw, w tym 21 związanych z tzw. ustawą remontową – informuje Monika Chylaszek.

Niezależnie od odszkodowań wypłacanych za wywłaszczenie z naruszeniem przepisów ustawy z 2 kwietnia 1959 r. prezydent Krakowa prowadzi postępowania o odszkodowania w trybie ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami za nieruchomości wywłaszczone w latach ubiegłych.

– Od 1999 r. do 2012 r. na tej podstawie wypłacono 500 tys. zł – mówi Monika Chylaszek.

etap legislacyjny: przed I czytaniem w Senacie

Opinia:

Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego