- W lutym na sesji rady gminy ma zostać podjęta uchwała w sprawie funduszu sołeckiego, w której zostaną wyodrębnione środki na 2018 r. W innym województwie takie uchwały kwestionuje regionalna izba obrachunkowa. Czy stanowiska RIO mogą być rozbieżne? Czy jest ryzyko unieważnienia takiej uchwały przez RIO w naszym województwie?
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych – regionalne izby obrachunkowe, są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej podmiotów, o których mowa w ust. 2 tej ustawy. Na uwagę zasługują dwie normy prawne: art. 18 ust. 1 pkt 1 i art. 15 ust. 7 ww. ustawy. Ta pierwsza stanowi, że do wyłącznej właściwości kolegium izby należy ustalanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz orzekanie o nieważności uchwał i zarządzeń, o których mowa w art. 11 ust. 1. Natomiast druga norma stanowi, że członkowie kolegium w zakresie realizacji zadań nadzorczych i funkcji kontrolnych są niezawiśli i podlegają jedynie ustawom. Z powyższego wynika więc, że każde kolegium regionalnej izby obrachunkowej (w każdym województwie) jest instytucjonalnie niezależnym podmiotem, którego członkowie w sposób zupełnie autonomiczny podejmują decyzję w zakresie nadzoru nad uchwałami jednostek samorządu terytorialnego, w tym uchwałami gmin w sprawie funduszu sołeckiego. W praktyce oznacza to, że w ocenie kolegium jednej izby określona kwestia może skutkować orzeczeniem nieważności uchwały, a w ocenie drugiej – nie. Zatem, nie można sugerować się stanowiskami izb, które nie sprawują nadzoru nad daną jednostką, a tylko stanowiskiem izby ale właściwej według położenia danej gminy.
Natomiast ocena zagadnienia pod kątem prawnym i merytorycznym wymaga odniesienia się przede wszystkim do regulacji ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim. W pytaniu podano bowiem, że rada gmina zamierza podjąć uchwałę o wyodrębnieniu środków funduszu sołeckiego w budżecie gminy jedynie na 2018 rok. Skoro tak, to warto przytoczyć art. 2 ust. 1 ww. ustawy, z którego wynika, że rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu. Nadto, w ust. 3 podano, że uchwała o wyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu ma zastosowanie do kolejnych lat budżetowych następujących po roku, w którym została podjęta. Z ww. regulacji wynika więc jednoznacznie, że podejmując uchwałę o wyrażeniu zgody na wyodrębnienie w budżecie środków funduszu sołeckiego, gmina nie może ograniczyć tego wyodrębnienia wyłącznie do określonego roku, przykładowo – 2018 r., bowiem wyraźnie podano, że musi mieć ono (wyodrębnienie) zastosowanie do kolejnych lat następujących po roku, w którym uchwała została podjęta. W konsekwencji przyjąć należy, że taki sposób sformułowania zapisów uchwały w sprawie funduszu sołeckiego – ograniczony jedynie do 2018 r. – może skutkować naruszeniem ww. art. 2 ust. 3 ustawy.
Taki kierunek interpretacyjny jest podzielany przez większość regionalnych izb obrachunkowych (por. np. uchwała Kolegium RIO w Gdańsku nr 113/g229/I/15 z 16 kwietnia 2015 r. czy uchwała Kolegium RIO w Kielcach nr 47/2015 z 31 marca 2015 r.). Z tym, że jest on różnie kwalifikowany prawnie – czasem jako istotne naruszenia prawa, a czasem jako nieistotne naruszenie prawa. W tym kontekście warto przywołać fragment z uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 24 września 2015 r. (sygn. akt I SA/Ol 414/15): „Wyrażając zgodę na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w budżecie gminy jedynie w roku 2016, rada gminy przekroczyła swoje kompetencje wynikające z treści cyt. wyżej art. 2 ust. 3 ustawy. W świetle powołanych wyżej uregulowań ustawy o funduszu sołeckim, ograniczenie zastosowania tej uchwały jedynie do roku budżetowego 2016 r., było nieuzasadnione." Ostatecznie sąd przyjął, że rozstrzygnięcie nadzorcze RIO było zasadne (było to istotne naruszenie prawa), ponieważ doszło do naruszenia art. 2 ust. 1 i ust. 3 ww. ustawy.
—Marcin Nagórek, radca prawny
