Więcej wykupionych mieszkań na rynku

Tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego podjętej 11 kwietnia 2008 r. w powiększonym składzie siedmiu sędziów (sygn. III CZP 130/07).

We wskazanej uchwale SN wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez rzecznika praw obywatelskich. Stwierdził, że nabywcą nieruchomości, o którym mowa w art. 86 ust. 2 ustawy z 1997 r. o gospodarce nieruchomościami przed jej nowelizacją obowiązującą od 22 października 2007 r., jest wyłącznie kupujący nieruchomość od Skarbu Państwa lub od gminy, czyli jej pierwotny nabywca.

Tylko na nim więc ciąży przewidziany w tym przepisie obowiązek zwrotu bonifikaty po sprzedaży, zbyciu na rzecz osoby nienależącej do kręgu jego bliskich albo wykorzystaniu na inne cele mieszkania wykupionego od gminy lub Skarbu Państwa przed upływem pięciu lat od nabycia. W stosunku do innych nieruchomości kupionych z bonifikatą termin ten wynosi dziesięć lat.

22 października 2007 r. weszła w życie ustawa z 24 sierpnia 2007 r. zmieniająca ustawę z 1997 r., a wraz z tą nowelą zaczął obowiązywać nowy art. 68 ust. 2b. Zawiera on wyraźne zastrzeżenie, że obowiązek zwrotu kwoty równej bonifikacie po jej waloryzacji, przewidziany w art. 68 ust. 2, dotyczy także osoby bliskiej, która zbyła lub wykorzystała nieruchomość na inne cele niż uzasadniające udzielenie bonifikaty, jeśli stało się to przed upływem dziesięciu lat, a w wypadku mieszkań – przed upływem pięciu lat od pierwotnego nabycia, tj. od wykupu lokum przez poprzednika od gminy czy Skarbu Państwa.

Ustawa z 1997 r. w art. 68 ust. 2a wyłączała i wciąż wyłącza obowiązek zwrotu, jeśli właściciel przed upływem wskazanych okresów daruje albo sprzeda wykupione lokum osobie bliskiej.

Krąg tych osób obejmuje: zstępnych, czyli dzieci, wnuki, prawnuki; wstępnych, czyli rodziców, dziadków, pradziadków; rodzeństwo, czyli braci i siostry; dzieci rodzeństwa, czyli siostrzeńców i siostrzenice, bratanków i bratanice; adoptowane dzieci i adopcyjnych rodziców; małżonka; osobę pozostającą ze sprzedającym we wspólnym pożyciu (konkubinę, konkubenta).

W kwestii tego, czy obowiązek zwrotu przechodzi na bliskich osoby, która kupiła mieszkanie albo inną nieruchomość, korzystając stosownie do art. 68 ust. 1 ustawy z 1997 r. z bonifikaty, nie było zgodności w Sądzie Najwyższym.

90 proc. ceny rynkowej mieszkania – nawet taką bonifikatę przyznawano osobom, które wykupywały lokale mieszkalne od gminy

Na przykład w uchwale z 6 listopada 2002 r. (sygn. III CZP 59/02) odpowiedział na to pytanie twierdząco. Chodziło zaś o spadkobiercę pierwotnego nabywcy. Tymczasem w wyroku z 25 października 2006 r. (sygn. III CSK 145/06) wyraził pogląd odmienny. Uznał, że obowiązek zwrotu bonifikaty obciąża tylko pierwotnego nabywcę, tj. tego, kto z niej skorzystał. Za takim rozumieniem art. 68 ust. 2, zdaniem sędziów SN podpisanych pod tym wyrokiem, przemawia potrzeba ochrony praw kolejnych nabywców.

Osoby bliskie bezpośredniego kontrahenta gminy uzyskują prawo własności nieruchomości. Treścią zaś tego prawa jest swoboda dysponowania nim. Korzystanie z prawa własności nie może pociągać za sobą negatywnych konsekwencji majątkowych w postaci zwrotu bonifikaty.

Za ścisłym rozumieniem pojęcia nabywcy nieruchomości opowiedział się też w uzasadnieniu pytania prawnego rzecznik praw obywatelskich. Słowem, zdaniem rzecznika przed wprowadzeniem do ustawy z 1997 r. nowego art. 68 ust. 2b do zwrotu bonifikaty po zbyciu mieszkania czy innej nieruchomości albo zmiany jej przeznaczenia przed upływem okresu „karencji” zobowiązany był wyłącznie pierwotny jej nabywca. Z uchwały z 11 kwietnia 2008 r. wynika, że Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów ma takie samo zdanie w tej kwestii.