Takie rozwiązanie przewiduje przygotowana przez Senat nowelizacja ustawy z 15 września 2000 r. o referendum lokalnym. Zmienia ona treść art. 2 ustawy, który określa zakres spraw, jakie mogą być poddane pod rozstrzygnięcie przez mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego.
Zgodnie z obecnym brzmieniem tego przepisu mieszkańcy jako członkowie wspólnoty samorządowej są uprawnieni do wyrażenia swojej woli co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, należącej do zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w gminie także wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Przepis ten pozwala więc poddać pod referendum sprawę, która po pierwsze dotyczy tej wspólnoty, a po drugie należy do zadań i kompetencji organów danej jednostki. Oba te warunki muszą być spełnione jednocześnie. Oznacza to, że jeżeli sprawa dotyczy danej wspólnoty (gminy), lecz nie mieści się w zadaniach i kompetencjach organów danej jednostki samorządu, to nie może być przedmiotem referendum.
W praktyce więc przepis ten powodował i powoduje, że organy gmin, powiatów i województw samorządowych odmawiają przeprowadzenia referendum. Tak jest np. w sprawach zmian granic lub likwidacji gminy czy przebiegu dróg, które nie mają charakteru dróg lokalnych. Organy gminy odmawiają organizowania w tych sprawach referendów, ponieważ żadna z nich nie należy do kompetencji rady czy wójta. W konsekwencji sprawy te nie mogły być przedmiotem lokalnego referendum, mimo że dotyczyły niewątpliwie spraw istotnych dla danej wspólnoty.
Sytuacji nie poprawił nawet [b]wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 lutego 2003 r.[/b], w którym dokonano wykładni przepisu art. 2 ust. 2 ustawy o referendum. Trybunał zauważył mianowicie, że choć przepis czytany literalnie jakby w sposób ostateczny zamykał możliwość przeprowadzenia referendów w innych sprawach niż należące do zadań i kompetencji organów danej jednostki, to jego wykładnia systemowa, przeprowadzona na poziomie ustawowym, nie uprawnia do takiego zamykającego drogę dla innych referendów jego rozumienia [b](K 30/02)[/b]. Trybunał stwierdził ponadto, że [b]jego treść, chociaż jest zgodna z konstytucją, wymaga uzupełnienia innymi treściami wynikającymi z konstytucji, wraz z którymi stworzy on całkowitą definicję przedmiotu referendum lokalnego.[/b]
