Opłaty dla gmin są poza VAT

W piątek Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt AKT I FSK 520/12) uznał, że gmina, która pobiera opłatę za wydanie zezwolenia na sprzedaż alkoholu, nie działa jako podatnik, a czynności te nie podlegają opodatkowaniu VAT. To precedensowe orzeczenie ma ogromne znaczenie dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego, które pobierają opłaty za czynności administracyjne związane z wydawaniem różnego rodzaju zezwoleń, licencji, zaświadczeń, pozwoleń itp.

Ze zwolnieniem

Kanwą sporu była interpretacja, o którą wystąpiło miasto Katowice. We wniosku gmina wyjaśniła, że jako jednostka samorządu terytorialnego realizuje usługi administracji publicznej, które nie mają charakteru cywilnoprawnego. Pobiera za nie opłaty, ale obowiązek ten wynika z odpowiednich przepisów. Chodzi m.in. o należności za wydawanie licencji dla taksówkarzy czy prawa jazdy, rejestrację pojazdu, zezwolenie na sprzedaż alkoholu, udostępnianie danych meldunkowych.

Wnioskodawca był przekonany, że realizowanie czynności polegających na pobieraniu opłat za usługi administracji publicznej związanych z wykonywaniem zadań nałożonych ustawą o samorządzie gminnym nie podlega opodatkowaniu VAT.

Fiskus uznał stanowisko Katowic za błędne. Co prawda wskazał na art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, który co do zasady nie uznaje się za podatnika VAT organów władzy publicznej ani urzędów je obsługujących w zakresie, w jakim realizują nałożone na nie zadania. Jednakże, jego zdaniem, jednostki samorządu terytorialnego, takie jak gminy, powiaty czy województwa, są innymi niż organy władzy publicznej uczestnikami sektora finansów publicznych. W związku z tym nie korzystają z wyłączenia z opodatkowania z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, choć są zwolnione z VAT na podstawie przepisów wykonawczych.

Taka wykładnia nie satysfakcjonowała wnioskodawcy. Bo choć fiskus stwierdził, że pobór opłat korzysta ze zwolnienia, to uznanie ich za opodatkowane VAT korzystne nie było. Oznaczałoby m.in. konieczność ewidencjonowania takich zdarzeń i w istotny sposób wpływałoby na ogólne rozliczenie gminy z fiskusem.

Pomocna konstytucja

Pierwszy po stronie samorządowców opowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach. Fiskus nie dał jednak za wygraną i spór o charakter opłat trafił do NSA.

Podczas rozprawy pełnomocniczka organu podatkowego, radca prawny Iwona Sowa, przekonywała, że jednostek samorządu terytorialnego nie można utożsamiać z organami władzy publicznej, na co wskazuje ustawa o finansach publicznych.

Reprezentujący miasto doradca podatkowy Jerzy Martini z kancelarii Martini i Wspólnicy tłumaczył z kolei, że wyłączenie z VAT przewidziane w dyrektywie dotyczy wszelkich organów władzy publicznej.

Korzystne dla gmin stanowisko potwierdził NSA. Uznał, że definiując organ władzy publicznej, należy się odwołać do konstytucji. Jej postanowienia bezsprzecznie pozwalają na traktowanie jednostek samorządu terytorialnego na równi z innymi organami władzy publicznej. Tym samym nie zgodził się z fiskusem, że definicji organu władzy publicznej należy poszukiwać w ustawie o finansach publicznych.

– Pobieranie opłat za zezwolenie na sprzedaż alkoholu jest przejawem władztwa publicznego – podkreślił sędzia NSA Marek Kołaczek.

Zatem gmina, pobierając opłaty, spełnia obie przesłanki z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, tzn. jest organem władzy publicznej, a czynności jej mają charakter publicznoprawny.