Konflikt dot. zakazu lokowania ogródków gastronomicznych

Prezydent Katowic określił w zarządzeniu warunki umieszczania ogródków gastronomicznych oraz stoisk handlu okrężnego w pasie drogowym. Zakazał m.in. lokowania ogródków gastronomicznych w niektórych rejonach miasta. To nie spodobało się przedsiębiorcy Tadeuszowi F., nie mógł jak co roku zorganizować letniego ogródka. Sprawa trafiła do sądu.

Czytaj także: TSUE: piwo musi smakować i wyglądać jak piwo

Co z wolnością gospodarczą

Tadeusz F. wezwał prezydenta Katowic do usunięcia naruszenia prawa, poprzez uchylenie w całości zarządzenia. Ten jednak nie uwzględnił wezwania.

Jakie przepisy miano naruszyć

Wniósł więc skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Według niego zarządzenie wydane zostało z naruszeniem art. 32, art. 20 i art. 2 konstytucji. Narusza zasadę równości wobec prawa, ponieważ dyskryminuje osoby prowadzące działalność gastronomiczną w tym rejonie miasta. Łamie również zasady: wolności działalności gospodarczej oraz ochrony praw nabytych i interesów w toku, ponieważ uniemożliwia lokalizację ogródków gastronomicznych pomimo, że wcześniej taka działalność w tym samym miejscu była dopuszczalna.

Ponadto Tadeusz F. zarzucił naruszenie art. 39, art. 40 ust. 2 i 8 ustawy o drogach publicznych, poprzez wprowadzenie ograniczeń w zakresie korzystania z dróg publicznych wykraczających poza prawo.

Rola prezydenta miasta

W odpowiedzi na skargę prezydent Katowic wniósł o oddalenie skargi. Wyjaśnił, że jako właściciel i zarządca ulic decyduje o sposobie zarządzania i gospodarowania jej terenem. Jego rolą jest m.in. zapewnienie funkcjonalności korzystania z tej przestrzeni przez wszystkich obywateli, sprawną obsługę i bezpieczeństwo ruchu, a także zadbanie o zachowanie walorów estetycznych. Zdaniem prezydenta nie doszło do naruszenia zasad konstytucyjnych, ponieważ wolność gospodarcza w wymiarze prawnym nie ma charakteru zasady bezwzględnej, a przepisy konstytucyjne dopuszczają możliwość jej ograniczenia.

Wprowadzony zakaz lokalizacji ogródków gastronomicznych dotyczy bez wyjątku wszystkich przedsiębiorców prowadzących dzia- łalność gospodarczą w tej części ulicy, zatem nie narusza również zasady równości. Natomiast lokalizacja w pasie drogowym urządzeń niezwiązanych z potrzebami zarządzania ruchem drogowym, może nastąpić tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach, co uwzględnia zarządzenie.

Miasto może narzucać

WSA oddalił skargę. Zdaniem WSA zarządzenie nie narusza obowiązujących przepisów, w tym również powołanych w skardze. Sąd w pełni podziela zawarte w odpowiedzi na skargę stanowisko prezydenta Katowic. Te względy muszą wpływać na ograniczenia w sposobie korzystania z tej przestrzeni przez podmioty prowadzące lokale gastronomiczne na tej ulicy.

W ocenie WSA zarzut naruszenia zasady równości nie jest uzasadniony, bowiem zakaz lokalizacji ogródków gastronomicznych, dotyczy bez wyjątku wszystkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na ulicy a okoliczność, że siedziby lokali objętych zakazem położone są akurat w bezpośrednim sąsiedztwie, pozostaje poza zakresem uregulowań i stanowi obiektywną, niezależną od organu cechę, charakteryzującą poszczególnych przedsiębiorców, prowadzących działalność gastronomiczną. Kwestionowany zakaz nie stwarza więc nierówności, a co najwyżej nierówności wynikającej z różnego położenia lokali.

Jak wynika z opinii architekta miasta umieszczanie ogródków gastronomicznych ograniczy zasadniczą funkcję ulicy, jaką jest deptak, a która jest wprowadzana na ulicach o szczególnych walorach estetycznych. Ponadto dopuszczenie lokalizacji tego typu obiektów kłóciłoby się również z realizowaniem funkcji komunikacyjnej dla osób udających się do kościoła.

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że zarządca terenu ma obowiązek zapewnienia funkcjonalności korzystania z przestrzeni ulicy i bezpieczeństwa nie tylko podmiotom prowadzącym działalność gastronomiczną przy tej ulicy, ale także wszystkim mieszkańcom.

Interes ogółu

WSA podkreślił, że miasto ma prawo wprowadzać wymagania, które, w jego ocenie, mają poprawić estetykę ulicy. Zauważyć należy, że gwarantowana w art. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej – wolność gospodarcza w wymiarze prawnym nie ma charakteru zasady bezwzględnej. Także cytowany art. 22 konstytucji dopuszcza możliwość ograniczenia wolności gospodarczej, choć tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Zawsze w takim wypadku należy rozważyć zarówno interes ogółu, jak i interes jednostki, gdyż mogą być one rozbieżne. Regulacje zawarte w zaskarżonym zarządzeniu mają uporządkować wygląd ulic. Z tym wiąże się zakaz lokalizacji ogródków gastronomicznych w części ulicy, która przylega do kościoła.

Zmiana zasad regulacji

Fakt, że wcześniej skarżący mógł postawić ogródek gastronomiczny w spornym miejscu w oparciu o zarządzenie prezydenta miasta, a obecnie zgodnie z zaskarżonym zarządzeniem możliwość taka została wykluczona, nie uzasadnia jeszcze postawienia zarzutu naruszenia swobody i wolności prowadzenia działalności gospodarczej, czy naruszenia interesów przedsiębiorców w toku. Właściciel terenu może decydować o sposobie zarządzania i gospodarowania jego terenem, mając jednocześnie obowiązek zapewnić funkcjonalność korzystania z tej przestrzeni przez wszystkich obywateli, sprawną obsługę i bezpieczeństwo ruchu, a także zadbać o zachowanie walorów estetycznych, do czego zresztą jest ustawowo uprawniony.

Zabronione urządzenia

WSA uznał za chybiony zarzut dotyczący naruszenia przepisów ustawy o drogach publicznych, ponieważ zaskarżone zarządzenie nie pozostaje w sprzeczności z przepisami tej ustawy w zakresie dotyczącym lokalizowania w obrębie pasa drogowego urządzeń nie związanych z potrzebami ruchu drogowego. Zasadą, wynikającą z art. 39 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, jest zakaz dokonywania w pasie drogowym jakichkolwiek czynności niesłużących drodze i urządzeniom z nią związanym, a mogących powodować ich zniszczenie czy zmniejszenie trwałości, bądź też mogących zagrozić bezpieczeństwu ruchu drogowego.

Powołany przepis wskazuje rodzaje zabronionych w pasie drogowym działań, wymieniając wśród nich zakaz lokalizowania obiektów budowlanych, urządzeń, przedmiotów i materiałów niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego.

Uznaniowa decyzja

Ogródek gastronomiczny jest niewątpliwie urządzeniem, którego dotyczy generalny zakaz przewidziany w art. 39 ust. 1 ustawy o drogach publicznych. Prawną podstawę umieszczenia w pasie drogowym urządzenia niezwiązanego z drogą i jej zadaniami, jakim jest przedmiotowy ogródek stanowić może jedynie art. 39 ust. 3 ustawy o drogach publicznych. Nie ulega wątpliwości, że decyzje administracyjne wydawane na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o drogach publicznych mają charakter uznaniowy. Nie pozostaje w kolizji z tym przepisem regulacja zawarta w skarżonym zarządzeniu, która wskazuje, że umieszczenie ogródków następuje na podstawie decyzji administracyjnej wydanej przez Miejski Zarząd Ulic i Mostów z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa. Jednocześnie zgodnie z art. 8 ust. 2 powołanej ustawy budowa, przebudowa, remont, utrzymanie, ochrona i oznakowanie dróg wewnętrznych oraz zarządzanie nimi należy do zarządcy terenu, na którym jest zlokalizowana droga, a w przypadku jego braku – do właściciela tego terenu. Prezydent więc, czyli zarządca terenu był uprawniony do wydania zarządzenia regulującego sposób korzystania z nieruchomości stanowiącej działkę drogową.