Trzeba wybrać: albo się jest radnym, albo sklepikarzem

Czego dotyczył spór

Rada gminy stwierdziła wygaśnięcie mandatu radnej, która prowadziła sklep w wynajętym lokalu. Znajdował się on w budynku stojącym na gruncie, którego współwłaścicielem była gmina. Naruszyła ona bowiem zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przy wykorzystaniu mienia komunalnego.

Naruszenie to wyszło na jaw przypadkiem, gdy osoba podająca się za właściciela budynku przyszła do urzędu. Okazało się, że nie ma ona żadnego tytułu do gruntu, a to oznacza, że bezumownie korzysta z nieruchomości i nie ponosi z tego tytułu opłat ani podatków.

O tym, że część budynku znajduje się na gruncie komunalnym, radna dowiedziała się podczas sesji rady gminy. Nie podjęła jednak żadnych działań zmierzających do wyprostowania sytuacji prawnej swojego lokalu. Tym samym - zdaniem rady gminy - nie wypełniła obowiązku wynikającego z art. 24f ust. 1 pkt 1a ustawy o samorządzie gminnym, tj. nie zaprzestała w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia ślubowania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której uzyskała mandat.

Radna wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie. W skardze przyznała, że od 2006 r. prowadzi działalność gospodarczą (sklep) w wynajmowanym lokalu oraz że lokal częściowo znajduje się na gruncie należącym do gminy. Jednak lokal ten wynajmowany jest od osoby trzeciej na podstawie zawartej w 2014 r. umowy najmu. Zgodnie z jej postanowieniami płaci ona co miesiąc czynsz oraz pokrywa zobowiązania podatkowe wynajmującego wynikające z decyzji w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości. Nie można zatem uznać, że skarżąca korzysta z mienia gminnego na uprzywilejowanych zasadach.

Ponadto gmina nigdy nie podjęła skutecznych kroków prawnych, by wyjaśnić sytuację tego gruntu. Nie wzywała też osoby podającej się za właściciela budynku ani radnej do zapłaty jakichkolwiek opłat z tytułu bezumownego korzystania z części działki.

W ocenie skarżącej rada gminy dokonała błędnej wykładni art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

W odpowiedzi na skargę rada gminy wniosła o jej oddalenie oraz wyjaśniła, że bez znaczenia dla rozpoznawanej sprawy pozostaje okoliczność, że skarżąca wynajmuje lokal od osoby prywatnej oraz uiszcza z tego tytułu comiesięczny czynsz. Sformułowanie „z wykorzystaniem mienia komunalnego" odnosi się do wszelkich przypadków korzystania z mienia komunalnego gminy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Rozstrzygnięcie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie oddalił skargę. Jego zdaniem art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym ma charakter antykorupcyjny. Na jego podstawie wygaśnięcie mandatu radnego następuje w razie łącznego spełnienia dwóch warunków: prowadzenia przez niego działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami oraz wykorzystania mienia komunalnego gminy przy prowadzeniu takiej działalności.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika zaś, że skarżąca, będąc radną, prowadziła działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której uzyskała mandat, i nie zaprzestała prowadzenia tej działalności w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia ślubowania. A zatem rada gminy zobowiązana była do podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu skarżącej. Osoba uczestnicząca w podejmowaniu istotnych rozstrzygnięć dotyczących gminnej wspólnoty samorządowej nie powinna bowiem prowadzić działalności gospodarczej ani zarządzać taką działalnością z wykorzystaniem mienia komunalnego. Nie powinna też być przedstawicielem czy pełnomocnikiem takiego podmiotu.

Dla ustalenia przesłanki wykorzystywania mienia komunalnego nie ma znaczenia, na jakiej podstawie skarżącej została udostępniona nieruchomość, czy bezpośrednio przez gminę czy też pośrednio w drodze najmu.

Radny jest osobą zaufania publicznego. Może swoją funkcję sprawować prawidłowo tylko wtedy, gdy z mandatu nie czerpie (ani nie ma możliwości czerpania) korzyści majątkowych czy innych korzyści osobistych.