Gdy firma żąda niewiele pieniędzy

Jednym z podstawowych powodów, dla których prawo zobowiązuje do organizowania przetargów, jest potrzeba racjonalnego i oszczędnego wydawania publicznych środków. Nie oznacza to jednak, że im niższa cena, tym lepiej. Po pierwsze – gdy wykonawca proponuje zbyt niskie wynagrodzenie, to może to oznaczać chęć wyeliminowania konkurencji z rynku. Po drugie – sam zamawiający powinien zdawać sobie sprawę, że poniżej pewnej kwoty zamówienie nie może być w sposób rzetelny wykonane. Co z tego więc, że zaoszczędzi, skoro efekt końcowy będzie daleki od tego, jaki zakładał.

[srodtytul]Brakuje definicji[/srodtytul]

Dlatego też w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=393392DB413442C18F4822145117178D?id=183332]prawie zamówień publicznych (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 164, poz. 1163 ze zm.)[/link] przewidziano obowiązek odrzucania ofert zawierających rażąco niską cenę (art. 89 ust. 1 pkt 4 pzp). Cały problem w tym, że przepisy nie precyzują, co jest rażąco niską ceną. Ustawodawca wyszedł z założenia, że w zależności od sytuacji może to oznaczać co innego. Trudno się z tym nie zgodzić, gdyż w jednym przetargu cena o 20 proc. niższa od wartości zamówienia może być uznana za rażąco niską, w innym zaś nawet o 40 proc. tańsza oferta może być uznana za rzetelną. Niezdefiniowanie rażąco niskiej ceny rodzi jednak taki skutek, że jest to jeden z częstszych powodów sporów przetargowych.

[srodtytul]Poniżej kosztów własnych[/srodtytul]

Skoro brakuje definicji ustawowej, trzeba się odwołać do doktryny i orzecznictwa. Zgodnie z nimi za rażąco niską powinna być uznana cena niewiarygodna, nierealistyczna, odbiegająca znacznie od cen rynkowych i wskazująca, że może dojść do wykonania zamówienia poniżej kosztów.

Do czego porównywać cenę przy badaniu przesłanki odrzucenia? Przede wszystkim do oszacowanej wartości zamówienia powiększonej o VAT. Czasem trzeba ją też odnieść do kwot proponowanych przez innych wykonawców.

[ramka][b]Przykład[/b]

Zamawiający oszacował wartość zamówienia na 200 tys. zł. Po doliczeniu VAT wyjdzie 244 tys. zł. Ponieważ od momentu szacowania wartości upłynęło trochę czasu, ceny zdążyły wzrosnąć. Dlatego też cztery z pięciu złożonych ofert przekraczają kwotę oszacowaną przez zamawiającego i wynoszą od 270 tys. zł do 350 tys. zł. Tymczasem piąta proponuje realizację inwestycji za 204 tys zł.

Może to oznaczać rażąco niską cenę.[/ramka]

[srodtytul]Kalkulacje cząstkowe niczego nie dowodzą[/srodtytul]

Przy badaniu podstaw do odrzucenia bierze się pod uwagę cenę końcową, a nie jej poszczególne składniki. Przywilejem wykonawcy jest bowiem samodzielne kalkulowanie kosztów. Może więc w jednej pozycji kosztorysowej przyjąć wyższą niż inni stawkę, a w innej dużo niższą. Ceny cząstkowe o niczym jeszcze nie przesądzają.

[ramka][b]Przykład[/b]

Cena zaproponowana przez firmę jest tylko o kilka procent niższa od konkurencyjnych ofert i szacunkowej wartości powiększonej o VAT. Zastrzeżenia wykonawców wzbudzają jednak pojedyncze pozycje kosztorysu, w których stawki są znacząco niższe od proponowanych przez pozostałych przedsiębiorców. To nie jest wystarczająca przesłanka do uznania ceny za rażąco niską.[/ramka]

[srodtytul]Podejrzenia należy wyjaśniać[/srodtytul]

Co ma zrobić firma, która uważa, że konkurent proponuje zbyt niską cenę? Powinna złożyć protest. Zamawiający jest bowiem zobowiązany żądać wyjaśnień od przedsiębiorcy, który złożył podejrzanie tanią ofertę. Zgodnie z art. 90 ust. 1 pzp zwraca się wówczas pisemnie do wykonawcy i wyznacza mu termin na złożenie wyjaśnień.

Jeśli wykonawca nie odpowie na to wezwanie, jego oferta zostanie automatycznie odrzucona. Tak samo się stanie, gdy wyjaśnienia będą ogólnikowe i nie dowiodą, że niższa cena wynika z określonych przyczyn.

[ramka][b]Przykład[/b]

Firma, od której zażądano wyjaśnień, przesyła ogólne pismo, w którym informuje, iż cena nie jest rażąco niska, i tłumaczy, że wynika z jej kalkulacji, polityki cenowej i upustów otrzymywanych od kontrahentów. To zdecydowanie za mało, by uznać takie wyjaśnienia za wystarczające. Oferta musi zostać odrzucona.[/ramka]

[srodtytul]Liczą się konkrety[/srodtytul]

Wyjaśnienia powinny jednoznacznie dowodzić, dlaczego wykonawca zaproponował cenę znacząco odbiegającą od szacunkowej wartości zamówienia powiększonej o VAT. Firma może się tłumaczyć chociażby dofinansowaniem ze strony państwa (np. zakłady pracy chronionej), rabatami uzyskiwanymi od swych dostawców dla stałego klienta czy wyjątkowym sposobem organizacji pracy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Przy zamówieniu na sprzątanie obiektu firma zaproponowała znacznie niższą od konkurencji cenę. Wyjaśniając ją, podała, że dzięki znaczącym zamówieniom posiada 15-proc. rabat u dostawcy środków czystości, na co przedstawiła stosowne zaświadczenie od kontrahenta. Dodatkowo wskazała, że zatrudnia pracowników mieszkających w tym samym mieście, w którym ma być świadczona usługa sprzątania, konkurenci zaś będą dowozić personel sprzątający z innych miast. Zamawiający powinien uwzględnić te wyjaśnienia.[/ramka]