Dowody z inwigilacji nie przejdą w sądzie bez odpowiednich dokumentów i uzasadnienia

Tak twierdzą prawnicy, z którymi rozmawiała Rzeczpospolita. Niestety – dodają - nierzadko akta dotyczące inwigilacji są niekompletne. Przykładem jest precedensowy wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, którego uzasadnienie zostało opublikowane w ubiegłym tygodniu. Chodzi o sprawę karną funkcjonariuszki ABW oskarżonej o ujawnienie tajnych informacji i jej znajomego, który miał podżegać kobietę do udostępnienia mu tajnych danych. Rozstrzygając apelację w tej sprawie wrocławski sąd uniewinnił mężczyznę uznając, że materiały zebrane w ramach kontroli operacyjnej nie mogły stanowić dowodu w tej sprawie. Wskazał na dwa powody tej decyzji.

Pegasus nielegalny

Po pierwsze materiały zostały zebrane przez służby za pomocą oprogramowania szpiegującego, którym był najprawdopodobniej Pegasus. A na stosowanie takiego systemu, który posiada niezwykłe możliwości ingerencji w urządzenia elektroniczne, zdaniem sądu, polskie prawo nie pozwala.  

Po drugie, w tej sprawie szef CBA dwukrotnie odmówił sądowi ujawnienia pełnego uzasadnienia wniosków o zastosowanie kontroli operacyjnej w tej sprawie. Wobec tego sąd uznał, że bez pełnych wersji tych wniosków nie jest możliwe ustalenie, że zarządzenie inwigilacji wobec oskarżonego mężczyzny było konieczne i zostało przeprowadzone legalnie. W konsekwencji dowody pozyskane w tak sposób sąd uznał za nieważne.

Jak się okazuje praktyka CBA w tej sprawie nie jest wyjątkiem, a pełne uzasadnienia wniosków o kontrolę operacyjną nierzadko nie są dołączane do akt sprawy i materiałów, które trafiają na biurka prokuratorów i sędziów rozstrzygających w sprawie karnej.

Sposób na podważenie inwigilacji

- Sąd apelacyjny ma całkowitą rację. Niestety to nierzadko spotykana praktyka, że służby lekceważą kwestię załączenia do akt sprawy pełnej dokumentacji legalności zastosowania kontroli operacyjnej. Od wniosku o przeprowadzenie inwigilacji, aż do końcowych decyzji - mówi Rzeczpospolitej prokurator dr Michał Gabriel-Węglowski z Gdańska.

Jego zdaniem brak odpowiednich dokumentów w aktach dotyczących kontroli operacyjnej pozwala na podważenie jej legalności na każdym etapie. Jak wskazuje, Policja, prokuratorzy i sędziowie bezwzględnie powinni dbać o to, żeby pełna dokumentacja był zgromadzona w aktach, ponieważ świadczy ona o zachowaniu prawidłowości procedury.

- Dostawałem od służb, w śledztwach które prowadziłem, dokumentację dotycząca kontroli operacyjnej, w której były braki. Domagałem się wówczas jej uzupełnienia, żeby nie można było podważyć później dowodów. Podobnie powinni postępować adwokaci i sędziowie. A nie zawsze zwracają na to uwagę i lekceważą ten problem. Mam nadzieję, że po wyroku sądu we Wrocławiu to się zmieni – wskazuje prok. Gabriel-Węglowski.

Weryfikacja inwigilacji służb

Podobnie uważa warszawska prokuratorka Ewa Wrzosek, która miała być inwigilowana przy pomocy Pegasusa przez służby. Ostrzeżenie o tym otrzymała od firmy Apple.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Tomasz Pietryga: Sąd nad Pegasusem, czyli kto ma kontrolować strażników?

Wyrok sądu, który podważył użycie przez służby niesławnego programu szpiegującego, może zahamować stosowanie nowoczesnych środków inwigilacyjnych i skłonić ustawodawcę do refleksji.

 - Uważam, że jest to patologiczna sytuacja, w której służby nie udostępniają sądowi informacji o zasadności zastosowania kontroli operacyjnej. Nie może być tak, że szef CBA, którego sąd prosi o uzasadnienie wniosku o zastosowanie podsłuchu mówi „wiem, ale nie powiem” – powiedziała prok. Ewa Wrzosek.