Otwarcie na Prokuraturę Europejską może się nam opłacić. W tle środki z KPO

Dołączenie do Prokuratury Europejskiej wzmocniłoby naszą pozycję w negocjacjach ws. wypłaty unijnych funduszy. Donald Tusk i jego doradcy pracują nad szybkim pozyskaniem środków z KPO i funduszy strukturalnych

Aktualizacja: 31.10.2023 08:01 Publikacja: 31.10.2023 03:00

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen i Donald Tusk

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen i Donald Tusk

Foto: PAP/FRANCOIS LENOIR / POOL

W obu wypadkach Bruksela zablokowała miliardy euro dla Polski (34 mld euro na razie, a docelowo 57 mld pożyczek i dotacji z KPO i 75 mld dotacji z funduszy strukturalnych). Warunkiem dostępu do sum z KPO jest wykonanie kamienia milowego – reformy systemu dyscyplinarnego sędziów. W przypadku polityki spójności – akceptacja przez rząd Karty praw podstawowych UE, w tym prawa do bezstronnego sądu. Skonsultowaną z Brukselą nowelę ustawy o SN blokuje Trybunał Konstytucyjny, w którym trwa kryzys ws. prezesury Julii Przyłębskiej. Prezydent nie zamierza swego wniosku wycofywać z TK. Nowy rząd będzie więc musiał znaleźć inne narzędzia prawne, by osiągnąć ten sam cel: przekonać Komisję Europejską, że w Polsce wracają rządy prawa.

Argumentem w tej dyskusji może być akces Polski do Prokuratury Europejskiej (EPPO), prowadzącej dochodzenia ws. naruszenia interesów finansowych UE. Sama Komisja wielokrotnie mówiła, że będzie się uważniej przyglądać Polsce i Węgrom, bo to jedyni poważni beneficjenci unijnych funduszy, którzy są poza EPPO. Logika jest taka: jeśli w jakimś kraju łamie się praworządność, może to zagrażać interesom finansowym UE przez ryzyko, że np. sterowani politycznie prokuratorzy nie będą śledzić nadużyć finansowych na niekorzyść UE.

Czytaj więcej

Polska nie dołączyła do Prokuratury Europejskiej, ale chce z nią współpracować

Dlatego Bruksela powinna łączyć unijne fundusze z istnieniem niezależnego wymiaru sprawiedliwości.

Inaczej jednak wygląda sytuacja w krajach, które zgłosiły akces do EPPO. Bo tam europejscy prokuratorzy mogą działać bezpośrednio, gdy dochodzi do naruszeń interesów finansowych UE. Dlatego ewentualny akces do EPPO znacznie zwiększyłby wiarygodność Polski: KE miałaby pewność, że interesy finansowe UE będą lepiej chronione.

EPPO działa na zasadzie tzw. wzmocnionej współpracy: grupa państw UE idzie w jakiejś dziedzinie dalej z integracją, zostawiając furtkę otwartą dla innych, którzy nie są na razie gotowi.

Obecnie są w niej 22 państwa. Poza są Irlandia i Dania, które mają wyjątek od wspólnej polityki UE w wymiarze sprawiedliwości, oraz Szwecja, która dostaje tak mało unijnych pieniędzy, że uznała udział w EPPO za niepotrzebny. A także Polska i Węgry – i to jedyne dwa kraje, które mają z EPPO autentyczny problem, ale mają też problem z praworządnością i jednocześnie są bardzo dużymi beneficjentami unijnych funduszy.

Czytaj więcej

Jest projekt MS ws. współpracy polskich śledczych z europejskimi

Polska może w każdej chwili dołączyć do EPPO i – po wypełnieniu procedur – zostanie automatycznie przyjęta.

Polscy prokuratorzy już teraz uczestniczą w dochodzeniach EPPO, co jest możliwe od grudnia 2022 r., dzięki wprowadzeniu – po wielu miesiącach zwlekania – odpowiednich zapisów w kodeksie karnym. Ale tylko w sprawach ponadgranicznych, tzn. gdy w jakimś dochodzeniu o przestępstwo finansowe w kraju uczestniczącym w EPPO pojawia się wątek Polski.

Chodzi głównie o przestępstwa VAT-owskie.

W obu wypadkach Bruksela zablokowała miliardy euro dla Polski (34 mld euro na razie, a docelowo 57 mld pożyczek i dotacji z KPO i 75 mld dotacji z funduszy strukturalnych). Warunkiem dostępu do sum z KPO jest wykonanie kamienia milowego – reformy systemu dyscyplinarnego sędziów. W przypadku polityki spójności – akceptacja przez rząd Karty praw podstawowych UE, w tym prawa do bezstronnego sądu. Skonsultowaną z Brukselą nowelę ustawy o SN blokuje Trybunał Konstytucyjny, w którym trwa kryzys ws. prezesury Julii Przyłębskiej. Prezydent nie zamierza swego wniosku wycofywać z TK. Nowy rząd będzie więc musiał znaleźć inne narzędzia prawne, by osiągnąć ten sam cel: przekonać Komisję Europejską, że w Polsce wracają rządy prawa.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Policja zatrzymała patostreamerów. Upili i upodlili młode kobiety
Materiał Promocyjny
Budowa farm wiatrowych i fotowoltaicznych
Sądy i trybunały
Sąd: Nawacki ma 3 dni. Inaczej grozi mu grzywna i areszt
Sądy i trybunały
Burzliwe obrady w KRS: wybrano sędziego do NSA i uzupełniono składy komisji
Praca, Emerytury i renty
Wyrównanie 500+ do 800 zł od sierpnia 2023? ZUS wydał komunikat
Materiał Promocyjny
ORLEN Paczka ma 4000 automatów paczkowych i rośnie w imponującym tempie
Sądy i trybunały
Jednoosobowy skład udrożnił apelację
Zawody prawnicze
Prokuratorzy chcą wyrównania wynagrodzeń. Barski wysłał pismo do MF