Pięć projektów ustaw, które mają przywrócić rządy prawa

Cofnięcie awansów sędziowskich, za które odpowiada obecna KRS, czy trzyletnia kadencja prezesa TK. To tylko część propozycji ogłoszonych podczas III Kongresu Prawników Polskich.

Aktualizacja: 26.06.2023 11:29 Publikacja: 26.06.2023 03:00

Pięć projektów ustaw, które mają przywrócić rządy prawa

Foto: Adobe Stock

Podczas kongresu, który obradował w sobotę w Gdańsku, nie ograniczono się tylko do krytyki poczynań obecnych władz co do sądownictwa i prokuratury, ale też przedstawiono konkretne plany uporządkowania sytuacji i rozliczenia osób łamiących prawo.

Pracowali nad nimi w ostatnich miesiącach członkowie organizacji, które zwołały kongres, tj. samorządy radców prawnych i adwokatów, sędziowie ze stowarzyszenia Iustitia i prokuratorzy z Lex Super Omnia. Teksty czterech projektów ustaw opublikowano na stronie internetowej www.iustitia.pl.

Powrót na poprzednio zajmowane stanowiska

– Sąd z udziałem neosędziów powołanych przez obecną KRS nie jest sądem w rozumieniu europejskiej deklaracji praw człowieka – stwierdził sędzia Krystian Markiewicz, szef Iustitii. Omawiając projekt uporządkowania sądownictwa, zaproponował, by sędziów powołanych przez wadliwie wybraną Krajową Radę Sądownictwa przenieść na poprzednio zajmowane stanowiska. Jednak wyroki przez nich wydane mają pozostać w mocy, bo – jak zauważył Markiewicz – ich uchylenie byłoby sprzeczne z interesem społecznym.

Czytaj więcej

W Gdańsku rozpoczął się III Kongres Prawników Polskich

Inaczej mają być potraktowane wyroki Trybunału Konstytucyjnego, wydane przez sędziów wybranych niezgodnie z procedurami. Prof. Sławomir Patyra, konstytucjonalista z UMCS referujący założenia zmian w ustawie o TK, zaproponował, by uchylić skutki orzeczeń wydanych przez takich sędziów. – Takie sprawy nie miałyby statusu rzeczy osądzonej – sugerował prof. Patyra.

– Trzeba jak najszybciej zlikwidować Izbę Odpowiedzialności Zawodowej w Sądzie Najwyższym i przekazać jej kompetencje Izbie Karnej – postulował adwokat Andrzej Zwara, były prezes Naczelnej Rady Adwokackiej. Dodał, że proces zgłaszania kandydatów do KRS powinien mieć charakter obywatelski, z elementami wysłuchania publicznego.

Surowe rozliczenie oportunistów

Celem projektowanej nowej ustawy o prokuraturze ma być przede wszystkim uwolnienie jej od wpływów politycznych.

– Najważniejsze jest oddzielenie funkcji prokuratora generalnego od ministra sprawiedliwości – mówił prokurator Mariusz Krasoń z Lex Super Omnia. Zaproponował też reformę wewnętrzną prokuratury, polegającą m.in. na ograniczeniu nadmiernie rozbudowanych struktur nadzoru. – Dziś na jednego prokuratora przypada trzech nadzorców, co powoduje, że załatwienie dowolnej spawy wymaga trzech podpisów – relacjonował Krasoń.

Rozliczenia tych prokuratorów, którzy wydawali decyzje pod naciskami politycznymi, zapowiedziała prok. Katarzyna Kwiatkowska, prezeska Lex Super Omnia.

– Ci, którzy sprzedali się „dobrej zmianie” i sprzeniewierzyli się ślubowaniu, będą rozliczeni dyscyplinarnie. Gdy okaże się, że złamali prawo, będą też rozliczeni karnie – mówiła Kwiatkowska.

Uczestnicy kongresu przyznawali, że zmiany mają służyć nie tylko prawnikom, ale przede wszystkim społeczeństwu, które coraz gorzej odbiera działanie wymiaru sprawiedliwości. Przytoczono statystyki sądowe, według których postępowania w sprawach majątkowych, rozwodów, opieki nad dziećmi czy podziału majątku trwają w sądach rejonowych nawet 80 proc. dłużej w stosunku do 2015 roku. Sprawa gospodarcza w sądzie okręgowym trwała kiedyś przeciętnie 14, a teraz 20 miesięcy.

Dlatego na kongresie zaprezentowano też propozycje usprawnienia działania sądów, niezależne od przywracania samorządności.

Unowocześnienie procedur

– Trzeba wprowadzić nowy, jawny system pokazujący obciążenie poszczególnych sędziów sądów rozpatrywaniem spraw, by następnie podejmować decyzje o właściwym przydziale zadań – mówił sędzia Marcin Walasik.

Postulował on też stworzenie Instytutu Informatyzacji Sądownictwa, którego celem byłoby radykalne unowocześnienie procedur dzięki użyciu nowoczesnych technologii.

Opinia dla "Rzeczpospolitej"

Włodzimierz Chróścik prezes Krajowej Rady Radców Prawnych, współorganizator Kongresu

Na kongresie przedstawiliśmy nie tyko postulat przywrócenia w Polsce rządów prawa, ale też konkretne projekty ustaw, które posłużą realizacji tego celu. Jednym z postulatów zjazdu jest też przywrócenie godności procesowi legislacyjnemu, między innymi poprzez powrót do konsultacji społecznych. Takim konsultacjom chcemy poddać też projekty ustaw dotyczące wymiaru sprawiedliwości, bo przecież powinien on służyć przede wszystkim obywatelom, a nie tylko nam, prawnikom. Dlatego tymi projektami zajmie się społeczna komisja konsultacji, działająca w ramach porozumienia radców prawnych, adwokatów, sędziów i prokuratorów. Chcemy też poddać te projekty pod osąd organizacji społecznych, zwłaszcza tych, które aktywnie opowiadają się za praworządnością. Bo przecież – jak głosiło hasło Kongresu – rządy prawa to wszystkich sprawa.

W sądzie i w urzędzie
Czterolatek miał zapłacić zaległy czynsz. Sąd nie doczytał, w jakim jest wieku
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Spadki i darowizny
Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Zdrowie
Ważne zmiany w zasadach wystawiania recept. Pacjenci mają powody do radości
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Sądy i trybunały
Bogdan Święczkowski nowym prezesem TK. "Ewidentna wada formalna"