Asystent sędziego przed ukończeniem 24 lat? MS rozważy zmianę prawa

Asystentem sędziego można zostać m.in. pod warunkiem ukończenia 24. roku życia. Rzecznik Praw Obywatelskich uznał, że wymóg ten ten jest nieuzasadniony. Ministerstwo Sprawiedliwości obiecało, że rozważy zmianę przepisów przy okazji najbliższej nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych.

Publikacja: 23.09.2022 21:13

Asystent sędziego przed ukończeniem 24 lat? MS rozważy zmianę prawa

Foto: Adobe Stock

Według art. 155 § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych na stanowisku asystenta sędziego może być zatrudniony ten, kto:

1. jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich;

2. jest nieskazitelnego charakteru;

3. ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce;

4. ukończył 24 lata.

Rzecznik dostał skargę od prawniczki, która nie może starać się o posadę asystenta tylko dlatego, że nie spełnia ostatniego wymogu.  W ocenie skarżącej, dolna granica wieku kandydata, tj. ukończone 24 lata, jest wymogiem nieproporcjonalnym, nieuzasadnionym i stanowi przejaw dyskryminacji ze względu na wiek.

Prawo unijne dopuszcza, by państwa członkowskie w swoich przepisach dotyczących zatrudnienia przewidziały możliwość uznania, że odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji. Prawo krajowe musi jednak obiektywnie i racjonalnie uzasadnić cel takiej regulacji, a środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.

Polska ustawa z 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania przewiduje, że nie stosuje się jej, jeżeli rodzaj lub warunki wykonywania danej działalności zawodowej powodują, że przyczyna odmiennego traktowania jest rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym danej osobie fizycznej, proporcjonalnym do osiągnięcia zgodnego z prawem celu różnicowania sytuacji danej osoby. Art. 5 pkt 8 lit a odnosi się wprost do wieku. Zgodnie z nim ustawy nie stosuje się do odmiennego traktowania osób fizycznych ze względu na wiek, gdy jest to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione celem zgodnym z prawem, w szczególności celami kształcenia zawodowego, pod warunkiem, że środki służące realizacji tego celu są właściwe i konieczne.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 lipca 2013 r. (sygn. akt II GSK 391/12), stwierdził, że ustawodawca polski, implementując unijną dyrektywę,  poprzestał na przyjęciu nowych rozwiązań prawnych, lecz nie poprawił już obowiązujących aktów prawnych. Przepisy o wdrożeniu nie objęły wszystkich dziedzin życia, w których mógł wystąpić problem dyskryminacji ze względu na wiek.

Jak zauważył RPO, w projekcie ustawy o ustroju sądów nie wskazano uzasadnienia dla wprowadzenia kryterium wieku dla kandydatów na asystentów sędziego.

- Biorąc zaś pod uwagę fakt, że Skarżąca spełnia pozostałe kryteria oraz jest zobowiązana wziąć udział w procedurze konkursowej, która ma na celu wyłonienie najlepszych kandydatów, to należy stwierdzić, że wymóg wieku nie jest środkiem proporcjonalnym ani nie został właściwie uzasadniony - napisał RPO do Ministra Sprawiedliwości w grudniu 2021 r.

Czytaj więcej

RPO pisze do Ziobry ws. absolwentów KSSiP, referendarzy i asystentów sędziów

Teraz doczekał się odpowiedzi od Katarzyny Frydrych, podsekretarz stanu w MS.

- Ministerstwo Sprawiedliwości z zainteresowaniem podeszło do zgłoszonego przez Pana postulatu legislacyjnego polegającego na wyeliminowaniu spośród warunków formalnych wymaganych od kandydatów na asystenta sędziego przesłanki ukończenia 24 roku życia - napisała wiceminister Frydrych.

Jak zauważyła, że wymóg minimalnego wieku jest powszechny w zawodach związanych z wymiarem sprawiedliwości i ma związek z zapewnieniem odpowiedniej dojrzałości osób, którym ustawodawca powierza odpowiedzialne i wymagające doświadczenia życiowego zadania w ramach służby publicznej. 

- Ustawodawca stawia wymóg ukończonych 24 lat dla referendarza sądowego, 29 lat dla sędziego sądu powszechnego, 35 lat dla sędziego sądu administracyjnego, 30 lat dla asesora w wojewódzkim sądzie administracyjnym, 28 lat dla komornika sądowego, czy też 24 lata dla asystenta prokuratora. Co prawda, w przypadku asesora sądu powszechnego przepisy nie stawiają wprost wymagania związanego z wiekiem, niemniej jednak wiek ten (ok. 26 lat) wynika pośrednio z konieczności ukończenia studiów i Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury - informuje wiceminister.

Przyznaje jednak, że ocenianie doświadczenia życiowego asystenta sędziego przede wszystkim przez pryzmat dolnej granicy wieku, może ograniczać dostęp do tego stanowiska przez osoby, które z powodu zdolności lub wcześniejszego rozpoczęcia edukacji, ukończyły studia prawnicze przed 23 czy 24 rokiem życia.

- Zagadnienie dotyczące cenzusu wieku, jako jednego z warunków dopuszczenia do wykonywania zawodu asystenta sędziego, jest złożone i wymaga pogłębionej analizy oraz konsultacji, celem wyboru najlepszego rozwiązania. W szczególności rozważenia wymaga nie tylko postulowane wyeliminowanie wieku spośród wymagań od kandydatów na asystenta sędziego, ale również obniżenie dolnej granicy wieku do 23 lat - napisała Katarzyna Frydrych. - Dostrzegając argumenty przemawiające za i przeciw utrzymaniu obecnego stanu prawnego, Ministerstwo Sprawiedliwości rozważy stosowne działania legislacyjne przy okazji najbliższych zmian dotyczących regulacji ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych - zapewniła wiceminister.

Według art. 155 § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych na stanowisku asystenta sędziego może być zatrudniony ten, kto:

1. jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich;

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona