Czy można nagrywać proces sądowy

Profesor Irena Lipowicz, rzecznik praw obywatelskich, wystąpiła do ministra sprawiedliwości o podjęcie inicjatywy legislacyjnej. Chodzi o umożliwienie rejestrowania przez strony przebiegu rozprawy cywilnej.

Już się nagrywa

To już kolejne wystąpienie rzecznika w tej sprawie. Rok temu ministerstwo odpowiedziało, że nie ma potrzeby zmiany przepisów, gdyż kodeks postępowania cywilnego nie zakazuje nagrywania, zatem jest ono dopuszczalne.

Tymczasem, jak pisze RPO, wciąż do niego napływają skargi osób, które chcą zarejestrować przebieg rozprawy, a nie dostają zgody sędziów. W obawie przed odmową dochodzi nierzadko do rejestrowania przebiegu rozpraw bez informowania o tym przewodniczącego składu orzekającego.

Odmawiając zgody na nagrania, sędziowie zwykle powołują się na przepis, który mówi, że protokół jest sporządzany pod „kierunkiem" sędziego przewodniczącego i że tylko protokół jest formalnym odzwierciedleniem przebiegu rozprawy.

Z drugiej strony część sędziów godzi się, aby adwokaci mieli na sali rozpraw laptopy czy tablety, z których coraz częściej korzystają w sądzie.

Korzystanie z magnetofonu oszczędziłoby wydatków na nagrywanie rozpraw

Problem dotyczy procesów cywilnych. W karnych bowiem sprawa jest jasna: art. 358 kodeksu postępowania karnego mówi wyraźnie, że „jeżeli nie przemawia przeciw temu wzgląd na prawidłowość postępowania, sąd na wniosek strony wyraża zgodę na utrwalenie przez nią przebiegu rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk".

W procedurze cywilnej nie ma tego rodzaju regulacji, a wprowadzany obecnie protokół elektroniczny (art. 158 k.p.c.) z prawem strony do otrzymania zapisu dźwięku dopiero raczkuje i raczej nigdy nie obejmie wszystkich rozpraw. Co więcej, jest kosztowny.

Zdaniem mec. Moniki Hartung z kancelarii Wardyński i Wspólnicy, bezwzględnie należy ustanowić przepis, który wyraźnie pozwoli stronom na nagrywanie rozprawy na ich własnym sprzęcie. Nie musi być to ustawa, wystarczy zmiana rozporządzenia – regulamin urzędowania sądów powszechnych.

Można prościej i taniej

Powinno wystarczyć zasygnalizowanie sędziemu nagrywania, aby inni uczestnicy o tym wiedzieli, żeby nagrywanie nie odbywało się po kryjomu. – Ułatwiłoby to usuwanie nieścisłości pisemnego protokołu, a dodatkowo wpłynęłoby na jakość rozprawy – dodaje adwokatka.

– Nie widzę przeszkód, by wyraźnie uregulować możliwość nagrywania rozprawy przez strony – zapewnił „Rz" prof. Jacek Gołaczyński, wiceminister sprawiedliwości, odpowiedzialny za informatyzację sądów. – Podczas prywatnego nagrywania rozpraw może dochodzić bowiem do naruszenia dóbr osobistych innych uczestników postępowań, tak więc wyraźny przepis dopuszczający nagrywanie, ale pod kontrolą sądu, uporządkowałby te kwestie. Wprawdzie trwa pierwszy etap informatyzacji wybranych sal w sądach okręgowych i apelacyjnych (jest zaawansowany w 60 proc. i będzie zakończony z upływem 2012 roku), to jednak na wielu salach rozpraw jeszcze jakiś czas nie będzie elektronicznego protokołu.