Ile zarabiają biegli lekarze sądowi? Za mało

Na problem niewystarczającej liczby biegłych lekarzy sądowych uwagę w swojej interpelacji do Ministra Sprawiedliwości uwagę zwróciła posłanka Anna Nemś, która podnosi, iż biegli rezygnują ze współpracy z wymiarem sprawiedliwości najczęściej ze względów ekonomicznych. „Ich stawka godzinowa nie uległa zmianie już od 4 lat i wynosi ok. 30 zł. Tyle samo biegli dostają za stawiennictwo w sądzie, ale tylko za czas spędzony na sali sądowej, zaś ich wynagrodzenie jest wypłacane najczęściej ze znacznym opóźnieniem" – informuje posłanka.

Najbardziej brakuje biegłych psychiatrów, neurologów, ortopedów oraz chirurgów. „Bez sporządzonych przez nich opinii sparaliżowany jest terminarz rozpraw cywilnych, dotyczących wypadków komunikacyjnych. Poza tym coraz więcej spraw sądowych opiera się na opiniach biegłych, bez których tak naprawdę nie można zakończyć procesów" – zauważa Nemś.

Ograniczone możliwości Skarbu Państwa

Problem niewystarczającej liczby lekarzy ustanowionych biegłymi sądowymi dostrzega Ministerstwo Sprawiedliwości. Resort informuje, iż 31 stycznia 2012 r. ustanowionych było 16 263 biegłych, z czego ok. 3000 to biegli z zakresu medycyny. „Jest to liczba niewystarczająca, co sygnalizują resortowi zarówno organy procesowe, strony postępowań sądowych, jak i środowisko biegłych" – stwierdził w odpowiedzi na interpelację wiceminister, Michał Królikowski.

Wiceminister dodał, iż deficyt biegłych odczuwalny jest zwłaszcza w postępowaniach, w których zachodzi potrzeba zasięgnięcia opinii biegłego o rzadkiej specjalizacji lub też w sprawach, w których pojawia się konieczność wydania kompleksowej opinii przez kilku biegłych z różnych dziedzin medycyny.

Królikowski podzielił pogląd posłanki, że zasadniczą przyczyną braku dostatecznej liczby biegłych medyków jest nieadekwatność wynagrodzeń specjalistów sporządzających opinie na potrzeby wymiaru sprawiedliwości w stosunku do stawek na rynku usług medycznych. „Sytuacja ta spowodowana jest przyczynami obiektywnymi, wynikającymi z ograniczonych możliwości finansowych Skarbu Państwa. Zmiana wysokości wynagrodzeń biegłych sądowych wiąże się bowiem ze wzrostem wydatków budżetowych ponoszonych na pokrycie kosztów sporządzanych ekspertyz" – wyjaśnił wiceminister.

Jak poinformował, obecnie w Ministerstwie prowadzone są prace nad projektem założeń do projektu ustawy o biegłych sądowych mającej kompleksowo uregulować kwestie związane z funkcjonowaniem biegłych, w tym także zagadnienia dotyczące wynagrodzeń za sporządzane opinie.

Projekt zakłada m.in. podniesienie i uelastycznienie stawek wynagrodzenia za sporządzone ekspertyzy.

W szczególności przewiduje się wprowadzenie, co do zasady, stawki godzinowej jako podstawy wynagrodzenia, zwiększenie procentowej stawki bazowej stanowiącej podstawę obliczania wynagrodzeń biegłych oraz przyznanie sądom i organom ścigania większej swobody w zakresie kształtowania tych wynagrodzeń (np. w przypadku konieczności zasięgnięcia opinii biegłych rzadkich specjalności lub bardzo krótkiego terminu do sporządzenia opinii).

Ile czasu, tyle pieniędzy

Posłanka Anna Nemś postuluje także podniesienie stawki godzinowej dla biegłych oraz odejście od jednakowej stawki, niezależnie od rodzaju trudności sporządzanej przez nich opinii.

W odpowiedzi wiceminister Królikowski wyjaśnia, że już obecnie obowiązujące przepisy umożliwiają organom procesowym uwzględnienie, choć w ograniczonym zakresie, stopnia skomplikowania opinii przy określaniu należnego biegłemu wynagrodzenia.

„Przepis § 2 ust. 2 rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym pozwala bowiem na ustalenie stawki wynagrodzenia biegłego w przedziale od 1,2% do 1,7% podstawy obliczenia za godzinę pracy. Określając wynagrodzenie biegłego we wskazanych granicach, organ powinien mieć na uwadze m.in. stopień złożoności problemu będącego przedmiotem opinii (§ 10 rozporządzenia)" – wskazuje Królikowski, który dodaje, iż § 2 ust. 3 rozporządzenia przewiduje, iż w razie złożonego charakteru problemu będącego przedmiotem opinii wynagrodzenie może być na wniosek biegłego podwyższone w granicach do 50% stawki, jeżeli biegły ma dyplom ukończenia studiów wyższych lub dyplom mistrzowski oraz pełni funkcję biegłego sądowego nie krócej niż jedną kadencję lub rzeczoznawcy przez okres co najmniej pięciu lat.