Prawo restrukturyzacyjne: sędziowie ws. zmian w upadłości

Podczas obrad Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, zajmującej się rządowym projektem ustawy Prawo restrukturyzacyjne, na skutek poprawek zgłoszonych przez posłów koalicji rządowej, zaproponowano istotne zmiany ustrojowe w zakresie rozpoznawania przez sądy spraw upadłościowych (zob. druki nr 2824 i 3275). Skutkiem poprawek ma być rozpoznawanie spraw dotyczących upadłości konsumenckich przez sądy rejonowe – wydziały cywilne (zamiast tak jak obecnie sądy rejonowe – sądy upadłościowe, ulokowane w strukturze sądów gospodarczych), a spraw upadłościowych i spraw naprawczych w trybie ustawy Prawo restrukturyzacyjne - przez sądy okręgowe (zamiast tak jak obecnie sądy rejonowe – sądy upadłościowe, ulokowane w strukturze sądów gospodarczych). Zmiany te mają przy tym dotyczyć spraw wszczynanych po zmianie stanu prawnego tj. po 1 stycznia 2016 r., a sprawy wszczęte do tej pory rozpoznawane będą przez dotychczasowe sądy upadłościowe, którymi są sądy rejonowe.

Trzy sądy zamiast jednego

Po 1 stycznia 2016 r. powstanie zatem sytuacja, gdy sprawy upadłościowe będą rozpoznawane w trzech różnych sądach, a mianowicie sądach rejonowych – wydziałach cywilnych (upadłość konsumencka), sądach rejonowych – wydziałach gospodarczych (dotychczasowych sądach upadłościowych co do spraw już wszczętych) i sądach okręgowych (nowe sprawy upadłościowe). Zdaniem stowarzyszenia sytuacja taka nie wydaje się korzystna dla sprawnej organizacji wymiaru sprawiedliwości.

- Biorąc jednak pod uwagę zgłoszenie stosowanych poprawek przez posła rządzącej koalicji, spodziewać można się, że jej skutki zostały wcześniej omówione z Ministrem Sprawiedliwości i resort sprawiedliwości posiada koncepcję wdrożenia takiej zmiany organizacyjnej – pisze Hanna KaFlak-Januszko przewodnicząca Zespołu ds. Prawa Cywilnego.

Nowe obowiązki dla sądów cywilnych

Zaniepokojenie „Iustitii" budzi przy tym decyzja o przeniesieniu rozpoznawania upadłości konsumenckich do wydziałów cywilnych. Oznacza to dalsze zwiększenie kognicji tych wydziałów już obecnie zajmujących się ogromnym spektrum bardzo różnorodnych spraw.

Sędziowie uważają, że dodawanie zatem tym wydziałom jeszcze kolejnej grupy spraw, którymi musiałyby się zajmować, wydaje się jednak nieporozumieniem, zwłaszcza wobec charakteru i metodyki podejmowanych czynności, opartych na kolejnej obszernej i odrębnej ustawie.

- Prowadzenie spraw w przedmiocie upadłości wymaga bieżącego monitorowania, współpracy z syndykiem, którą sędzia wyspecjalizowany w sprawach upadłościowych ma możność wypracowywać – wyjaśniają sędziowie.

Ich zdaniem sprawność w tym postępowaniu jest szczególnie istotna, gdyż upadły traci swoją samodzielność majątkową i staje się całkowicie uzależniony od syndyka i sędziego komisarza. Nadmienić można, iż względy pragmatyczne zdecydowały kiedyś o skierowaniu podziałów małżeńskiego majątku wspólnego do wydziałów cywilnych mimo, że są to sprawy z zakresu prawa rodzinnego.

Całkowity brak informacji

Co do przejścia spraw upadłościowych do właściwości sądów okręgowych, to zaniepokojenie stowarzyszenia budzi całkowity brak informacji, jak zmiana ta ma być wdrażana. Nie przedstawiło jej nigdzie Ministerstwo Sprawiedliwości.

- Zwrócić należy uwagę, że obecnie sprawy upadłościowe rozpoznawane są w sądach rejonowych – gospodarczych. Niemal w każdym okręgu sądowym istnieje zatem sąd gospodarczy (uwzględniając m.in. że z uwagi na brak takiego sądu w okręgu warszawsko-praskim sprawami z jego terenu zajmują się sądy z okręgu warszawskiego) – podkreślają sędziowie stowarzyszenia.

Wobec tego obecnie sprawami upadłościowymi zajmują się 44 sądy. Z kolei w całym kraju aktualnie sądów gospodarczych na poziomie sądów okręgowych jest ogółem 20. Sytuacja ta oznacza, że przejście spraw upadłościowych do sądów okręgowych wywoła pilną potrzebę wzmocnienia nie tylko sądów okręgowych w ogóle z uwagi na przejście nowych rodzajów spraw, ale również wzmocnienia tych sądów okręgowych, które przejmą sprawy dotychczas pozostające we właściwości sądów rejonowych – sądów gospodarczych w innych okręgach.

Co przyniosą zmiany?

Zamiana taka przebiegać będzie przy tym w sytuacji, gdy w dotychczasowych sądach rejonowych toczyć będą się jeszcze nadal postępowania upadłościowe wszczęte przed wejściem w życie zmiany przepisów.