„Żandarm” figurował w opublikowanym w 2007 r. katalogu najcenniejszych dzieł sztuki stanowiących straty wojenne warszawskiego Muzeum Wojska. Obraz odnalazł się w Stanach Zjednoczonych, w prywatnych zbiorach należących do Polaka. Nieżyjący już Tadeusz Kwiatkowski był znanym kolekcjonerem obrazów i militariów. Zgromadzonymi przez niego dziełami sztuki dziś opiekuje się rodzina – żona Helena i dzieci.
Pracownicy Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie wypatrzyli „Żandarma” w wydanym trzy lata temu katalogu kolekcji Kwiatkowskich. Ekspertyza potwierdziła, że chodzi o ten sam obraz. Rodzina natychmiast przekazała go do konsulatu RP w Nowym Jorku.
„Żandarm” – olej na desce, 29x23,5 cm – powstał pod koniec XIX w. Należy do cyklu 48 obrazów, które Jan Władysław Chełmiński (1851 – 1925) namalował jako ilustracje do francuskojęzycznego albumu „Wojsko Księstwa Warszawskiego”. Ta epoka była ulubionym tematem twórczości malarza i kolekcjonera, ucznia m.in. Juliusza Kossaka i Józefa Brandta.
„Napoleońską” serię Chełmiński namalował z wybitnym znawstwem i dbałością o szczegół. Stąd wielka, nie tylko artystyczna, ale i historyczna, wartość tych obrazów.
Cykl był wystawiany w Paryżu. Autor bardzo chciał, żeby nie uległ rozproszeniu i ostatecznie trafił do Muzeum Narodowego w Warszawie. W 1914 r. serię zakupił szwagier malarza Roland Knoedler i podarował warszawskiemu MN, które w 1920 r. przekazało obrazy utworzonemu właśnie Muzeum Wojska.
