Mateusz Machalski: Byle na stałe

TSUE: za toll manufacturing nie trzeba wystawiać faktur z VAT.

Publikacja: 07.11.2023 02:00

Mateusz Machalski: Byle na stałe

Foto: Adobe Stock

Toll manufacturing polega na tym, że zleceniobiorca ma do wykonania produkt, który wytwarza z powierzanych mu wcześniej materiałów i komponentów, na podstawie wyraźnych zaleceń i instrukcji zleceniodawcy. Często zleceniobiorca wykonuje dodatkowe czynności, które mają nieco uatrakcyjnić ofertę.

Tego rodzaju działalność była wielokrotnie przedmiotem sporów z organami podatkowymi o VAT. Usługa jest co do zasady opodatkowana w państwie siedziby. Jeśli zatem polski podatnik wystawia fakturę za usługę, to faktura ta nie zawiera polskiego VAT. Jeżeli jednak podatnik zagraniczny odbierający usługę dysponuje tzw. stałym miejscem prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, to usługodawca powinien wystawić fakturę z polskim VAT. Otwarte pozostaje jednak pytanie, czy fakt nabywania usługi toll manufacturingu może oznaczać powstanie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w kraju usługodawcy.

Dotychczasowa praktyka w zakresie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Przez wiele lat organy podatkowe były zgodne, że o stałym miejscu prowadzenia działalności gospodarczej możemy mówić, gdy zagraniczny podatnik dysponuje oddziałem. Sytuacja ta zmieniła się w wyniku sprawy Welmory (C-605/12), zakończonej wyrokiem z 16 października 2014 r., w którym dopuszczono możliwość utworzenia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w związku z funkcjonowaniem spółki zależnej, o ile spółka zagraniczna może kontrolować zasoby ludzkie i techniczne spółki zależnej jak swoje własne. Sprawa dotyczyła bardzo specyficznego przypadku, natomiast wskazany pogląd był wielokrotnie powielany przez organy podatkowe, i to również w sytuacji wykonywania usług na rzecz podmiotu niezależnego.

W efekcie, przez kolejne lata wydawane były interpretacje podatkowe, które potwierdzały, że nabywanie usług przez podmioty zagraniczne w Polsce może tworzyć stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Praktyka ta zmieniała się jednak po kolejnych wyrokach TSUE, np. w sprawie C-931/19 Titanium Ltd. (dot. usługi najmu) czy w sprawie C-547/18 Dong Yang (posiadanie spółki zależnej w państwie członkowskim, wykonującej usługi na rzecz podmiotu zagranicznego).

Stanowisko organów zliberalizowało się wyraźnie po wyroku w sprawie C-333/20 Berlin Chemie, gdy Trybunał stwierdził, że nie ma stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w kraju, w którym dany podmiot ma spółkę zależną, a ta na podstawie umów udostępnia jej zaplecze techniczne i personalne, za pomocą których świadczy ona, na zasadach wyłączności, usługi marketingowe, regulacyjne, reklamowe i reprezentacji, mogące mieć bezpośredni wpływ na wielkość sprzedaży.

Wyrok– Cabot Plastics Belgium

W sprawie Cabot Plastics Belgium belgijskie organy podatkowe doszły w wyniku kontroli do wniosku, że podmiot szwajcarski utworzył tzw. stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej dla celów VAT w Belgii poprzez działalność podmiotu belgijskiego, będącego członkiem tej samej grupy kapitałowej. Co ciekawe, wcześniej, na wniosek belgijskiego świadczeniodawcy, organy podatkowe potwierdziły, że podmiot szwajcarski nie dysponuje stałym miejscem prowadzenia działalności dla celów podatku dochodowego oraz umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Belgią i Szwajcarią.

Zdaniem organów kontrolnych spełnione zostały wszelkie warunki z rozporządzenia unijnego, w którym umieszczona została definicja stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Rozporządzenie wymaga, aby dla utworzenia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej spełnione zostały warunki w postaci posiadania stałych zasobów technicznych i personalnych podmiotu zagranicznego. Odpowiednia struktura tych zasobów powinna jednocześnie zapewniać możliwość odbioru i świadczenia usług. Jak wynika jednocześnie z dotychczasowego orzecznictwa TSUE, nie oznacza to, że zagraniczna spółka musi mieć własnych pracowników czy infrastrukturę. Istotne jest, aby kontrola nad tymi zasobami była taka sama jak gdyby byli to jej pracownicy czy infrastruktura.

Zdaniem organów belgijskich umowa pomiędzy obiema spółkami potwierdza tego rodzaju kontrolę nad zasobami spółki belgijskiej przez spółkę szwajcarską, bo przewiduje, że sprzęt spółki belgijskiej Cabot Plastics jest wykorzystywany wyłącznie na rzecz spółki Cabot Switzerland i na podstawie jej wytycznych, tak że ta może swobodnie dysponować tym sprzętem. Z kolei organy uznały, że spółka szwajcarska dysponuje personelem operacyjnym Cabot Plastics, co umożliwia jej prowadzenie sprzedaży, w szczególności w Belgii. Oprócz usług polegających na produkcji z materiałów powierzonych personel ten świadczy niezbędne usługi dodatkowe na rzecz Cabot Switzerland, takie jak odbiór surowców, kontrola jakości, przygotowywanie zamówień, pakowanie produktów i inwentaryzacja.

TSUE w ślad za dotychczasowym orzecznictwem potwierdził, że możliwe jest utworzenie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej poprzez działalności innego podmiotu. Jest to możliwe, jeśli ten podmiot zagraniczny miałby stały i natychmiastowy dostęp do tego zaplecza, tak jakby chodziło o jego własne zasoby. W niniejszej sprawie to usługodawca pozostaje wciąż odpowiedzialny za własne zaplecze i świadczy usługi na własne ryzyko. Co więcej, zdaniem TSUE nie może być mowy o utworzeniu stałego miejsca w tej sprawie, ponieważ to samo zaplecze nie może być jednocześnie wykorzystywane do świadczenia i odbioru tych samych usług.Tymczasem z przedstawionej sprawy nie wynika, aby możliwe było odróżnienie zasobów właściwych dla świadczenia usług i odbioru tych samym usług.

Istotą samej usługi było głównie wytwarzanie gotowego produktu w oparciu o powierzone komponenty, natomiast oprócz samej produkcji wykonywanej na wyłączność podmiotu szwajcarskiego, podmiot belgijski wykonywał dodatkowe usługi będące dopełnieniem tej produkcji, np. zarządzał zapasami surowców i produktów gotowych czy przygotowywał zamówienia przed wysyłką. TSUE uznał jednak, że tego rodzaju świadczenia nie mają wpływu na istnienie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Były elementy wspólne

Przedmiotem sprawy była efektywna próba odpowiedzi na pytanie o możliwość utworzenia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej poprzez nabywanie przez zagraniczne podmioty popularnej usługi toll manufacturingu.

Podkreślenia wymaga jednocześnie, że TSUE wypowiadał się już w sprawach, w których istniało wiele elementów wspólnych, np. istnienie spółki z grupy tego samego podmiotu mającego siedzibę poza Unią Europejską (Dong Yang) czy wykonywanie umów na wyłączność zleceniodawcy (Berlin Chemie). Sprawa Cabot Plastics Belgium stanowi więc de facto dopełnienie dotychczasowego orzecznictwa dotyczącego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej i powinna zakończyć spór o nabycie usług toll manufacturingu.

Część podatników, która pozostaje w sporze z organami o istnienie stałego miejsca, otrzymała kolejny argument pozwalający na otrzymanie pozytywnych rozstrzygnięć. W zależności od sytuacji możliwe jest wznowienie postępowań, jak również uzyskanie zwrotu nadpłaconego podatku wraz z odsetkami.

Z kolei nabywcy zagraniczni, którzy otrzymywali faktury z polskim VAT, powinni zastanowić się nad dalszą polityką odliczania VAT z tych faktur i strategią przeszłych rozliczeń.

Autor jest Counsel, kancelaria Dentons

Rzecz o prawie
Łukasz Guza: Internauta, cichy ustawodawca
Cykl Partnerski
Przejście do nowej energetyki musi być bezpieczne
Rzecz o prawie
Mikołaj Małecki: Suma brawury równa się przestępstwu
Rzecz o prawie
Jacek Dubois: Zawsze musimy wybierać
Rzecz o prawie
Michał Tomczak: Praktycy, czyli remedium na populistów
Rzecz o prawie
Janusz Bojarski, Natalia Daśko: Czy warto wprowadzać zabójstwo drogowe?