Praca dla cudzoziemców. Uatrakcyjnić ofertę dla Ukraińców

– To dzięki pracownikom z zagranicy, głównie ze Wschodu, hotelarstwo i gastronomia w Polsce nadal mogą się rozwijać – uważa Jan Wróblewski, współzałożyciel Zdrojowa Invest & Hotels. I podobnie jak większość pracodawców, którzy zatrudniają zagranicznych pracowników, jako problem wskazuje za długie procedury uzyskania zezwoleń na pracę i pobyt w Polsce. Powinny one zostać skrócone do miesiąca – zaznacza.

– Urzędy pękają w szwach, więc jedynym ratunkiem jest albo upraszczanie procedur, albo zwiększanie liczby urzędników – ocenia Piotr Cwalina, dyrektor personalny spółki Arriva Polska, która świadczy usługi transportu, a wśród kierowców autobusów ma ok. 5 proc. cudzoziemców, głównie Ukraińców.

Zatrzymać na dłużej

Dla firm, które zwłaszcza w okresie sezonowego wzrostu popytu potrzebują rąk do pracy, przedłużające się niekiedy do 9–12 miesięcy procedury legalizacji pobytu i zatrudnienia cudzoziemców to dzisiaj najpoważniejsza bariera. Wskazuje ją aż 37 proc. firm w sondażu agencji zatrudnienia Personnel Service.

Tę barierę wymieniają zgodnie wszyscy eksperci, pracodawcy oraz rekruterzy poproszeni przez „Rzeczpospolitą" o propozycje rozwiązań, jakie powinny się znaleźć w nowej polityce migracyjnej rządu. Wśród nich znalazły się m.in. sugestie różnych ulg i ułatwień mających zachęcić pracowników z zagranicy, na czele z Ukraińcami, do osiedlania się w Polsce. Według badania Personnel Service jedynie 11 proc. z nich myśli o pozostaniu u nas na stałe.

Jak podkreśla Jacek Piechota, prezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej, obowiązujące od początku br. nowe zasady zatrudniania pracowników ze Wschodu, w wielu przypadkach wydłużyły i skomplikowały procedurę legalizacji wjazdu i pracy cudzoziemców. Wprowadziły m.in.wymóg dużej ilości załączników, co w przypadku wniosków papierowych obciąża dodatkowo urzędy i petentów. A nie wszystkie urzędy wprowadziły możliwość elektronicznej rejestracji wniosków.

Zdaniem Andrzeja Korkusa, szefa agencji zatrudnienia EWL, niedotrzymanie terminów przewidzianych przez procedurę zatrudnienia obcokrajowców na podstawie oświadczenia jest jedną z barier rekrutacji cudzoziemców. Maciej Witucki, prezes Work Service, proponuje, by wydłużyć możliwości przyjazdu do Polski na podstawie oświadczeń z 6 do 12–18 miesięcy i poszerzyć grupę państw objętych uproszczonymi procedurami m.in o Nepal, Indie czy Filipiny, o co apelują też Pracodawcy RP.

Zniesienie występowania o zezwolenia na pracę w przypadku osób, które przebywają legalnie na terenie kraju i stworzenie listy rzetelnych pracodawców, którzy mieliby skróconą do jednego, dwóch dni procedurę oświadczeń i zezwoleń dla cudzoziemców – to dwa z kilkunastu postulatów, które w piśmie do ministra infrastruktury przesłał potentat branży budowlanej Budimex.

Przykład z Węgier

O pilnej potrzebie skrócenia procedur administracyjnych związanych z zatrudnieniem cudzoziemców mówią wszystkie firmy, które zatrudniają specjalistów spoza UE. Wśród nich są centra usług biznesowych i spółki IT. – Urzędy starają się być otwarte i pomocne, ale same przyznają, że nie są w stanie poradzić sobie z rosnącą liczbą wniosków. Tutaj potrzebne są decyzje na szczeblu państwowym – podkreśla Łukasz Macuda, dyrektor zarządzający Luxoft w Polsce.

– Nasze postulaty to przede wszystkim uproszczenie procedur, umożliwienie przechodzenia na inne stanowisko w ramach tej samej firmy bez konieczności ponownego przechodzenia całej procedury pozwolenia na pracę, a także rozszerzenie listy krajów i zawodów, które podlegałyby tzw. szybkiej ścieżce uzyskania pozwolenia – wylicza Jolanta Jaworska, wiceprezes Związku Liderów Sektora Usług Biznesowych. Przypomina, że Węgry zniosły w ub.r. obowiązek uzyskiwania zezwoleń na pracę Ukraińców i Serbów w 41 deficytowych zawodach, w tym związanych z IT.

Maciej Duszczyk, ekspert w dziedzinie migracji i prorektor ds. naukowych UW, gdzie studiuje ponad 2 tys. Ukraińców, zwraca uwagę, że procedury administracyjne utrudniają także przyjazdy studentów i pracowników naukowych spoza Unii. Rozwiązaniem byłoby wprowadzenie wizy studenckiej uprawniającej do szybkiej ścieżki przy wydawaniu czy przedłużaniu zezwoleń na pobyt, choćby dla studentów uczelni, które mają systemy weryfikacji kandydatów.

Opinie

Anna Rostocka, dyrektor Biura Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM) w Warszawie

Kluczowe jest uproszczenie procedur i skrócenie czasu oczekiwania na uzyskanie zezwolenia na pobyt i pracę cudzoziemca. Migranci muszą mieć też dostęp do rzetelnej informacji na temat ich praw i obowiązków w Polsce, a pracodawcy na temat legalnego zatrudnienia cudzoziemców. Zapotrzebowanie na taką informację jest ogromne, co potwierdzają dane prowadzonej przez IOM infolinii i portalu Migrant.Info. W tym roku skorzystało z nich już prawie pół miliona osób. Brak wiedzy może skutkować niedopełnieniem procedur lub staniem się ofiarą wykorzystania. Z badań IOM wynika, że aż 22 proc. Ukraińców mieszkających w Polsce zostało wykorzystanych przez nieuczciwych pośredników lub pracodawców.

Wojciech Mach, prezes współzarządzający IT Kontrakt

Procedury związane z osiedlaniem się i podjęciem pracy są w Polsce mniej skomplikowane niż np. w Bułgarii, lecz tempo obsługi wniosków bywa zbyt długie. W najlepszym razie mówimy o 3–4 miesiącach, a są miasta, gdzie czas oczekiwania dochodzi do 9 miesięcy. Wydaje się, że zapominamy o ważnym fakcie – obcokrajowiec, który w Polsce podejmuje legalną pracę, od początku płaci podatki, kupuje usługi i produkty, napędzając naszą gospodarkę. Stąd inwestycja w poprawę obsługi, zwiększenie kadr w urzędach bardzo szybko by się zwróciła. W przyciąganiu specjalistów IT do Polski nie pomaga także system podatkowy. Potrzebujemy uproszczenia procedur, zachęt podatkowych dla wybranych grup zawodowych, a także intensywnych kampanii informacyjnych za granicą.

O co apeluje polski biznes

Przedstawiamy najczęściej zgłaszane propozycje ułatwień w zatrudnianiu cudzoziemców

1. Znieść konieczność występowania o zezwolenia na pracę w przypadku osób, które przebywają legalnie w Polsce.

2. Stworzyć listy rzetelnych pracodawców, skracając dla nich procedurę dotyczącą oświadczeń i zezwoleń na pracę do 1–2 dni (m.in. przez eliminację powtarzających się kroków, jak konieczność dołączania do każdego wniosku oryginału pełnomocnictwa pracodawcy.

3. Uprościć proces przedłużenia pozwolenia na pracę dla obecnych pracowników firmy.

4. Wydłużyć możliwości pobytu i pracy na podstawie oświadczeń z 6 do 12–18 miesięcy i poszerzyć listę krajów objętych uproszczonymi procedurami.

5. Znieść obowiązek występowania ponownie o zezwolenia na pracę lub pracę i pobyt w przypadku powierzenia innego stanowiska w tej samej firmie.

6. Umożliwić elektroniczne składanie wniosków o pozwolenie na pracę, a także innych dokumentów wymaganych do wniosków i stworzyć platformę online do komunikacji urzędów z firmami i pracodawcami.