Pedofilia – zawał serca Kościoła

Kiedy w 2001 roku zostałem zaproszony w Rotterdamie razem z holenderskim księdzem na wspólną kolację do restauracji z jego świeckimi przyjaciółmi, zauważyłem, że co pewien czas ten ważny w hierarchii kościelnej kapłan stawał się przedmiotem delikatnych, ale cynicznych uszczypliwości. Gdy po kolacji przybyliśmy na plebanię, podjąłem z nim rozmowę, próbując zrozumieć, dlaczego tak się działo.

Doświadczony przez życie, nawrócony z protestantyzmu ksiądz katolicki zaczął mi wyjaśniać stan przypływającego antyklerykalizmu, nie okazując ani odrobiny niecierpliwości. Stwierdził, że negatywne nastawienie do Kościoła ma dwie przyczyny – jedna tkwi w działalności mediów, a druga – w zachowaniu duchowieństwa. Wówczas stwierdziłem, że nie można mieć pretensji do mediów, gdyż opisują to, co widzą, a taka jest ich rola. Można jedynie uznać, że ich wadą jest najczęściej przejaskrawianie nielicznych – choć godnych ścigania, karania i społecznego napiętnowania – afer stwarzających złudzenie, iż cały Kościół skąpany jest w tym złu.

[srodtytul]Konieczna szybka operacja[/srodtytul]

Tymczasem uogólnienia zawsze są krzywdzące. Chodzi o rozróżnienie w Kościele – jak pisał kiedyś ks. Józef Tischner – nadużycia i zepsucia. Tak jak do natury noża należy krojenie chleba, tak jego nadużyciem staje się grożenie drugiemu człowiekowi. Mimo że nadużyto noża, to do jego niezmiennej natury wciąż należeć będzie krojenie chleba. Chodzi o to, że wszędzie tam, gdzie pojawiają się ludzie, nadużycia były, są i będą, gdyż człowiek jest grzeszny.

Zepsucie natomiast pojawia się wtedy, gdy wszędzie dookoła nas widoczne jest jedynie nadużycie. Czy nikt z nas nie widział i nie widzi dobrych kapłanów, za sprawą których dzieje się masowe dobro? Dlaczego o dobru dziejącym się za sprawą kapłanów nie trąbi się w mediach proporcjonalnie do zła, które stało się za ich przyczyną?

Mój holenderski rozmówca stwierdził, że sporo winy tkwi w samych duchownych, którzy chcąc być drogowskazami, zapominają, że drogowskaz musi w każdych okolicznościach właściwą drogę wskazywać. Chodzi o to, że również w Kościele holenderskim kiedyś tętniło życie, a misjonarze rozjeżdżali się we wszystkie strony świata. Wtedy było tam także dobre samopoczucie.

Tąpnięcie nastąpiło, kiedy pewna część Kościoła zamknęła się na dialog ze światem, tworząc swoistą fortecę. Pojawił się więc etos partyzanta polegający na schowaniu się i unikaniu świata, tak jakby dało się go uniknąć. Ponadto wzrastający dobrobyt spowodował, że katolicy zaczęli w inny sposób spoglądać na hierarchię i sprawy kościelne. Paternalistyczny sposób traktowania ludzi i parę nagłośnionych afer spowodowały pęknięcie.

Choć ludzie bardzo często stawiają kapłanom wymagania, których nie ma nawet w Ewangelii – to jednak w sytuacjach zapalnych musi być roztropne, ale dosyć skuteczne i konkretne działanie. Sprawy dziejące się w Kościele – dla jego wiarygodności – trzeba rozwiązywać w duchu wskazań papieskich – widzieć problem, ocenić jego konsekwencje i sprawnie rozwiązać. To, co jest istotne w myśli Ojca Świętego Benedykta XVI to wizja Kościoła eucharystycznego.

Nie chodzi o wymiar socjologicznie sprawnie zarządzanej instytucji kościelnej, lecz postawienie na umiłowanie eucharystii i w jej świetle kształtowanie wszystkich odniesień. Taka papieska wizja zobowiązuje do przeciwdziałania zawałowi serca, którego przejawem jest pedofilia. Nie byłoby krzyku i wrzawy w środkach społecznego przekazu, gdyby przeprowadzono natychmiast operacje uzdrawiające serce.

[srodtytul]Nieewangeliczna naiwność[/srodtytul]

Nie byłoby obrażania się na dziennikarzy, gdyby klarowność była głównym elementem działania. Jeżeli ktoś w rodzinie zapadł na zawał serca, to reakcja rodziny jest natychmiastowa, gdyż ociąganie się w pomocy grozi dramaturgią śmierci. W ostatnich miesiącach mieliśmy zawały serca – w różnych Kościołach lokalnych. W USA i Irlandii reakcja była późna, a w Niemczech biskupi pokazali, jak podchodzi się do trudnej sprawy.

Przewodniczący Konferencji Biskupów Niemieckich abp Robert Zollitsch wyraził zadowolenie z powodu przedłużenia okresu ścigania i osądzania przestępstw na tle seksualnym wobec nieletnich, ponadto – z inicjatywy kościelnej – została uruchomiona gorąca linia dla ofiar pedofilii i wzmocnione zostały środki prewencyjne. Niemiecki arcybiskup zapytał retorycznie, “czy istnieje jakaś grupa społeczna, która przyjęła podobnie jasną linię postępowania jak my?”. Ciekawe, że propozycja arcybiskupa zwołania okrągłego stołu w sprawie molestowań nieletnich, poszerzonego o wszystkie grupy społeczne, nie zyskała uznania. Czyżby problem pedofilii w innych środowiskach był o wiele większy?

Kościół jest wspólnotą, w której świętość co pewien czas przepleciona jest grzechem. Mając tego świadomość, nie można przyjmować postawy zgorszonej hrabiny, lecz modlić się i rozwiązywać problemy. Rzecz w tym – jak pisał ks. Tischner – że “człowiek służy wartościom, realizując je, a wartości służą człowiekowi, ocalając go”.

W tym duchu właśnie warto przywołać pielgrzymkę Benedykta XVI do USA. Otóż papież przypomniał, jakie szkody poniósł Kościół – o czym pisałem już w mojej książce “Odpowiadam” – w następstwie nadużyć seksualnych. Wyrażając głęboki wstyd, przypomniał biskupom amerykańskim, że imieniem Ewangelii jest świadectwo i wezwał, aby sprawy wątpliwe rozwiązywać roztropnie, ale jasno i zdecydowanie. Ojciec Święty dał także do zrozumienia wiernym, że pośród prawdziwych oskarżeń niektórych kapłanów o pedofilię zdarzają się również fałszywe nagonki mające na celu wyeliminowanie przy okazji z życia publicznego tych, którzy są niewygodni.

Wystarczy przywołać postać kard. Bernardina fałszywie oskarżonego przez narkomana. Po oddaniu się w ręce mediów i wytoczeniu procesu przez kardynała oskarżyciel wyjawił swoich mocodawców, przyznając, że został zmuszony do pomówienia duchownego. Do dzisiaj nikt ze skandalizujących dziennikarzy nie powiedział: “przepraszam”. Z tej racji papież przypomniał kapłanom, aby unikali moralnego bagna jak gołębica i byli przebiegli jak węże, gdyż naiwność nie mieści się w kategoriach Ewangelii.

[srodtytul]Nie dawać okazji[/srodtytul]

Na marginesie dodam – nie w formie usprawiedliwiania, ale w celu naświetlenia problemu – że w pełni zgadzam się z włoskim publicystą Vittorio Messorim, który na łamach “Corriere della Sera” napisał, że pedofilia tylko w Kościele rzymskokatolickim trafia na czołówki gazet, co stanowi zafałszowanie szerszej perspektywy. Przykładem może być Austria, gdzie na 17 przypadków stwierdzonych w Kościele aż 510 ujawniono w innych środowiskach. Wystarczy przypomnieć sobie, jak bardzo broniono znanego reżysera pomimo oczywistości przestępstwa i nakazu aresztowania przez sąd amerykański. Nawet “instytucje – jak napisał Messori – rozległej i zróżnicowanej amerykańskiej wspólnoty żydowskiej nie są wolne od szerzenia się tej zarazy”.